کشف دانشمندان هاروارد: نقش یک رویداد استرس‌زا در آغاز ریزش مو

از استرس تا حمله خودایمنی: یک مسیر شوکه‌کننده
پیش از این، اگرچه تجربیات بالینی ارتباط بین دوره‌های استرس و بروز یا عود ریزش مو را نشان می‌داد، اما دلیل قطعی و زنجیره علت و معلولی آن نامشخص بود. تیم تحقیقاتی هاروارد، با انجام آزمایش‌هایی بر روی موش‌ها، موفق به ترسیم این مسیر شدند.

نکته کلیدی کشف شده این است: استرس شدید، از طریق سیستم عصبی سمپاتیک (مسئول پاسخ «جنگ یا گریز»)، هورمونی به نام نوراپینفرین را به طور انبوه آزاد می‌کند. این هورمون مستقیماً بر سلول‌های خاصی در فولیکول مو به نام «سلول‌های تقویت‌کننده» (HF-TACs) تأثیر می‌گذارد.

این سلول‌ها که مسئول رشد سریع مو هستند، برای تأمین انرژی مورد نیاز خود، شدیداً به میتوکندری‌هایشان وابسته‌اند. هجوم ناگهانی نوراپینفرین، باعث ورود غیرطبیعی یون‌های کلسیم به میتوکندری می‌شود. این اتفاق، میتوکندری را از کار می‌اندازد و سلول را دچار «مرگ سلولی نکروتیک»  (نوعی مرگ غیرقابل‌کنترل و مخرب) می‌کند.

ایجاد حافظه التهابی در سیستم ایمنی
مرگ نکروتیک این سلول‌های مو، برخلاف مرگ برنامه‌ریزی‌شده طبیعی، یک واکنش التهابی شدید در پوست ایجاد می‌کند. این التهاب، سلول‌های ایمنی خاصی را فعال و به اصطلاح «آموزش» می‌دهد تا فولیکول‌های مو را به عنوان یک تهدید شناسایی کنند.

این یافته، حلقه گمشده را کامل می‌کند: استرس اولیه، سیستم ایمنی را نسبت به فولیکول‌های مو حساس می‌کند. سپس، سال‌ها بعد، یک عامل التهاب‌زا دیگر (مثلاً یک بیماری یا عفونت جزئی) می‌تواند همان سلول‌های ایمنی «آموزش‌دیده» را دوباره فعال کند و باعث حمله خودایمنی و ریزش مو شود. این امر توضیح می‌دهد چرا ریزش مو ممکن است مدتها پس از یک واقعه استرس‌زا عود کند.

پیامدهای پژوهش و افق‌های جدید
اگرچه این تحقیق روی مدل حیوانی انجام شده، اما شناسایی این مسیر مولکولی (استرس > سیستم عصبی سمپاتیک > نوراپینفرین > آسیب میتوکندری > مرگ نکروتیک سلول‌های مو > التهاب و خودایمنی) پنجره‌های جدیدی برای درمان می‌گشاید.

دکتر «یا-چیه هسو»، نویسنده ارشد این مطالعه، اشاره می‌کند که این یافته‌ها نه تنها برای آلوپسی آره‌آتا، بلکه ممکن است برای سایر انواع ریزش موی مرتبط با استرس مانند «تلوژن افلوویوم» نیز صادق باشد. این پژوهش راه را برای توسعه داروهایی که بتوانند این مسیر خاص را مسدود کنند (مثلاً با مهار گیرنده‌های نوراپینفرین روی سلول‌های فولیکول مو یا محافظت از میتوکندری آنها) هموار می‌سازد.

به طور کلی، این مطالعه گامی مهم در درک چگونگی تبدیل تجربیات روانی (مانند استرس) به تغییرات فیزیکی ماندگار در بدن است و بر اهمیت مدیریت استرس به عنوان بخشی از سلامت عمومی و بهداشت پوست و مو تأکید می‌کند.