الهه جعفرزاده: آلودگی هوا امروز به یکی از جدیترین بحرانهای زیستمحیطی و بهداشتی جهان بدل شده است. شاخص کیفیت هوا (AQI) در بسیاری از کلانشهرها به سطح «بسیار ناسالم» یا حتی «خطرناک» رسیده و زندگی میلیونها نفر را تحت تأثیر قرار داده است.
در ایران نیز بحران اخیر تهران که با شاخص ۲۰۳ در وضعیت «بسیار ناسالم» قرار گرفت، بار دیگر نشان داد که این مشکل نهتنها یک چالش محلی، بلکه بخشی از یک بحران جهانی است.
۱۰ شهر آلوده جهان و علل اصلی آلودگی در این مناطق به شرح زیر است:
۱) قاهره، مصر
قاهره یکی از بزرگترین کلانشهرهای آفریقاست. علت اصلی آلودگی هوا در قاهره عبارت است از:
- ترافیک سنگین و خودروهای فرسوده
- صنایع و نیروگاههای حرارتی
- سوزاندن محصولات کشاورزی و زبالهها
این ترکیب باعث شده قاهره بهطور مداوم در صدر فهرست آلودهترین شهرهای جهان قرار گیرد.
۲. تاشکند، ازبکستان
تاشکند در سالهای اخیر با بحران شدید آلودگی مواجه بوده است؛ که دلایل اصلی آن عبارتند از:
- گرد و غبار طبیعی ناشی از اقلیم خشک و بادهای بیابانی
- ناوگان حملونقل فرسوده و سوخت بیکیفیت
- صنایع و نیروگاهها
- شرایط اقلیمی و وارونگی دما نیز این بحران را تشدید میکند.
۳. لاهور، پاکستان
لاهور بهطور مداوم در میان آلودهترین شهرهای جهان قرار دارد. علل اصلی آلودگی این شهر شامل موارد زیر است:
- سوزاندن کاه و بقایای کشاورزی در ایالت پنجاب
- خودروهای فرسوده و موتورسیکلتهای پرمصرف
- صنایع آلاینده و کارخانههای بدون فیلتر
مجموع این عوامل باعث ایجاد مهدود (Smog) دائمی در پاییز و زمستان میشوند.
۴. چنگدو، چین
چنگدو، مرکز استان سیچوان، یکی از قطبهای صنعتی چین است. دلایل اصلی آلودگی در این شهر به شرح زیر است:
- صنایع سنگین و تولیدی
- ترافیک شهری گسترده
- شرایط جغرافیایی محصور در میان کوهها؛ که تهویه طبیعی را محدود میکند.
۵. تهران، ایران
تهران طی بحران اخیر آلودگی هوای خود، با شاخص ۲۰۳، در رتبه ششم آلودهترین شهرهای جهان قرار گرفته است. علتهای اصلی آلودگی هوای پایتخت ایران عبارتند از:
- ترافیک سنگین و بیش از میلیونها سفر روزانه
- خودروهای فرسوده و مصرف بالای بنزین و گازوئیل
- سوزاندن سوختهای سنگین مانند مازوت در نیروگاهها در شرایط کمبود گاز (بهعنوان یکی از عوامل اصلی اپیزودهای شدید آلودگی)
- شرایط جغرافیایی محصور میان کوهها و وارونگی دما در فصل سرد نیز باعث شده تهران بهطور مداوم در وضعیت «ناسالم» یا «بسیار ناسالم» قرار گیرد.
- صنایع و منابع ثابت؛ شامل کارخانهها و واحدهای صنعتی اطراف تهران.
۶. کلکته، هند
کلکته دومین کلانشهر آلوده هند پس از دهلی است؛ که دلایل اصلی آن عبارتند از:
- ترافیک سنگین و خودروهای دیزلی
- صنایع قدیمی و نیروگاههای حرارتی
- سوزاندن زیستتوده و زبالهها این شهر در فصل سرد سال بهطور مداوم با شاخصهای بالای ۲۰۰ مواجه میشود.
۷. آلماتی، قزاقستان
آلماتی، بزرگترین شهر قزاقستان، به دلایل زیر با بحران آلودگی جدی روبهروست:
- نیروگاههای زغالسنگ
- خودروهای شخصی و حملونقل فرسوده
- گرد و غبار ناشی از ساختوساز و توسعه شهری
۸. داکا، بنگلادش
داکا نیز بهعنوان یکی از آلودهترین پایتختهای جهان به دلایل زیر با این مشکل مواجه است:
- کورههای آجرپزی (Brick kilns) – سهم اصلی در تولید PM۲.۵
- گرد و غبار سطحی و شن
- خودروهای دیزلی و موتورسیکلتها
این ترکیب باعث شده داکا بهطور مداوم در میان ۱۰ شهر آلوده جهان قرار گیرد.
۹. کراچی، پاکستان
کراچی نیز مانند لاهور با بحران مزمن آلودگی روبهروست. دلایل اصلی آن عبارتند از:
- حملونقل شهری و خودروهای فرسوده
- صنایع آلاینده و کارخانهها
- سوزاندن زباله و جنگلزدایی در حاشیه شهر
۱۰. دهلی، هند
دلایلی که سبب میشوند دهلی یکی از آلودهترین کلانشهرهای جهان باشد، عبارتند از:
- سوزاندن محصولات کشاورزی در ایالتهای همجوار
- ترافیک سنگین و خودروهای دیزلی
- سوزاندن زباله و ساختوساز گسترده
این ترکیب باعث شده دهلی بهطور مداوم در وضعیت «خطرناک» قرار گیرد و سلامت میلیونها نفر را تهدید کند.
۴۷۲۳۲
