فرزانه فراهانی: کم‌بارشی و به دنبال آن کم‌آبی که در حال حاضر در اغلب مناطق کشور حاکم شده است، مردم را بیشتر از هر زمان دیگری نگران کرده است و البته نوع صحبت مسئولان در زمینه معضل کم‌آبی نیز به این نگرانی دامن می‌زند.
برخی برای رفع این نگرانی با پیش‌بینی‌های غیرقطعی و احتمالی سعی در امیدوار کردن مردم دارند و برخی هم مثل رئیس‌جمهور طوری از کم‌آبی و به ویژه کم‌آبی تهران، سخن می‌گویند که ته‌مانده امیدها در مورد بهبود شرایط یا وقوع بارش‌های احتمالی را کمرنگ می‌کنند.
ناصر کرمی، اقلیم‌شناس در اکانتش در شبکه ایکس نوشته است: «خبر خوب بارش‌های کافی و بعضا سیلابی در سراسر زاگرس، حتی تا خوزستان و فارس است. زاگرس به نسبت البرز تشنه‌ترها و نیازمندترها را سیراب می‌کند و البته جمعیت بیشتری در ایران به تأمین آب از زاگرس متکی هستند. حوزه های خشک مرکزی و جنوب شرق هم زمستان پربارشی خواهند داشت.»
البته پیش‌بینی وضعیت آب و هوا و نوع و حجم بارش‌ها موضوع مهمی است که به گفته کارشناسان هواشناسی، در پیش‌بینی‌های کوتاه مدت، احتمال بیشتری در وقوع و تحقق آنچه که پیش‌بینی شده است وجود دارد و در پیش‌بینی‌های بلندمدت هواشناسی، عدم قطعیت بیشتری محتمل خواهد بود.
در این خصوص احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، به سیلاد، می‌گوید: پیش‌بینی‌های فصلی با عدم قطعیت مواجه هستند و هر چقدر هم فاصله زمانی آن یعنی از زمان پیش‌بینی تا زمان وقوع پدیده بیشتر باشد، خطا یا عدم قطعیت بیشتر هم می‌شود؛ مثلا اگر از هم‌اکنون برای بارش‌های انتهای زمستان یا بهار پیش‌بینی کنیم، باتوجه به اینکه فاصله زمانی زیاد است، احتمال خطا هم بیشتر است.
در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید:
پیش‌بینی‌هایی درباره احتمال افزایش باران در روزهای پایانی پاییز در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده، پیش‌بینی‌های شما دراین‌باره چیست؟
در تهران تا الان بارندگی نداشتیم؛ حتی ارزهای شمالی و مناطق کوهسناتی تهران هم بارندگی نداشتند؛ بنابراین وضعیت‌مان خیلی وضعیت مطلوبی نیست و شرایط ناخوش است؛ بارندگی نداشتیم و سدهایمان خالی شده و این شرایط برای طولانی مدت قابل تداوم نیست.
به نظر می‌رسد از نیمه دوم آذرماه به بعد و در ماه‌های زمستان بارش‌های خوبی را در تهران خواهیم داشت و البته نمی‌توان گفت که جبران کم‌بارشی‌های پاییز را انجام دهد اما خب احتمالش وجود دارد و همین قدر که احتمالش وجود دارد که جبران کند، ممکن است بارش‌ها از نرمال هم کمتر باشد.
به هر حال احتمال قوی ما این است که بارش‌ها در حد نرمال فصل زمستان باشد ولی هر دو حالت فراتر یا ضعیف‌تر از نرمال هم وجود دارد؛ چون پیش‌بینی بارش‌های فصلی با عدم قطعیت مواجه است و علتش هم این است که برخی پدیده‌هایی وجود دارند که از الان قابل پیش‌بینی نیستند و تنها در بازه دو هفته یا یکماه قابل پیش‌بینی هستند و آن پدیده‌ها در هنگام وقوعشان تعیین می‌کنند که طی دو هفته تا ماه آینده با چه سناریویی مواجه خواهیم بود.
چرا قطعیت وقوع پیش‌بینی‌های بلندمدت هواشناسی کم است؟
قالب مدل‌های عددی پیش‌بینی فصلی را برای فصل زمستان، همانطور که از ماه‌های قبل هم گفته‌ایم، شرایط بهبود بارش را نشان می‌دهد و گرایش به نرمال دارد و حتی در بعضی مناطق مثل جنوب غرب ایران، یعنی در راستای زاگرس، احتمالا می‌تواند بارش‌های بیش از نرمال هم داشته باشد.
برعکس در شرق کشور احتمال کم بارشی هنوز هم وجود دارد ولی به طور کلی به تدریج که جلو می‌رویم و هوا سردتر می‌شود، انتظار داریم که شرایط بارندگی کشور و بارش‌های فصل سرد سال به شرایط نرمال برسد.
آیا با بارش‌های احتمالی زمستان پیش‌رو، کم‌بارشی‌های پاییز جبران می‌شود؟
نکته مهمی که اینجا وجود دارد این است که بارش‌های پاییز در هر سال، ۲۵ درصد بارش سال آبی را تامین می‌کند و ما تا الان کمتر از ۵ درصد بارش مورد نیاز سال را دریافت کرده‌ایم و بنابراین حدود ۲۰ درصد بارش سال در پاییز را نداریم و احتمالا در زمستان، بارش‌ها می‌تواند تا حدودی جبران کند و این احتمال وجود دارد؛ ولی اینکه بارش‌ها سیلابی شود، فقط یک ارزیابی و تخمین است و ممکن است واقعیت چیز دیگری باشد و به خصوص برای بارش‌های سیلابی، از الان گفتنش خیلی منطقی نیست و از یک هفته تا ۱۰ روز قبل از آن قابل پیش‌بینی است و باید منتظر بمانیم اما خب اگر بخواهیم به صورت احتمالی بگوییم این احتمال وجود دارد که در بارش‌های فصل سرد کشورمان با بارش‌های خیلی خوبی که گاهی اوقات هم می‌توانند منجر به سیلاب شوند.
قطعیت پیش‌بینی‌های بلند مدت هواشناسی چند درصد است؟
شما اگر بارش فصل را در نظر بگیرید مقدار مشخصی است؛ مثلا بارش سال گذشته تهران را در نظر بگیرید، استان تهران ۲۸۰ میلی‌متر بارش سالانه دارد و ۴۰ تا ۵۰ درصد این بارش به فصل زمستان، ۲۵ درصد مربوط به پاییز و ۲۵ درصد هم به فصل بهار مربوط است و اگر ما این بارش‌ها را برای هر فصل تقسیم کنیم و یا کل سال را در نظر بگیریم و وقتی با احتمال صحبت می‌کنیم احتمال قوی این است که اگر مثلا ۵۰ تا ۶۰ درصد احتمال بارندگی در یک استان در فصل زمستان آینده، نرمال است و حدود ۲۵ درصد احتمال کمبود بارش است و ۲۵ درصد احتمال بارش فراتر از نرمال وجود دارد و بنابراین آن قوی‌ترین احتمال که ۵۰ تا ۶۰ درصد است به آن اتکا می‌کنیم (می‌چسبیم) و در واقع احتمال آن بیشتر است و البته این هم متغیر است و هیچ‌گاه اینطور نیست که بگوییم قطعیت پیش‌بینی‌های بلندمدت ۶۰ درصد است و برای هر ماه، هر فصل و هر منطقه‌ای فرق می‌کند.
۴۷۴۷
