به گزارش خبرگزاری سیلاد خوزستان ، شرکت فولاد خوزستان، دومین غول تولید فولاد خام ایران، با تولید محصولات نیمه‌خام، نقشی حیاتی در تامین خوراک صنایع پایین‌دستی ایفا می‌کند. اما تفاوت این مجتمع عظیم با شرکت‌هایی چون فولاد مبارکه، ذوب آهن و اکسین در چیست و هر کدام چه حلقه‌ای از زنجیره فولاد را تکمیل می‌کنند؟
فولاد خوزستان: مادر صنایع فولادی پایین‌دست
شرکت فولاد خوزستان، واقع در اهواز، به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ فولاد خام در ایران پس از فولاد مبارکه اصفهان شناخته می‌شود. این شرکت، متخصص تولید محصولات فولادی نیمه‌تمام است. محصولات اصلی فولاد خوزستان شامل اسلب (تختال)، بیلت (شمشال) و بلوم (شمشه) می‌باشد.
فرایند تولید در فولاد خوزستان با استفاده از روش احیاء مستقیم و کوره‌های قوس الکتریکی (EAF) صورت می‌گیرد. در این روش، گندله سنگ آهن به آهن اسفنجی تبدیل و سپس در کوره‌های قوس الکتریکی ذوب شده و به شکل محصولات نیمه‌تمام ریخته‌گری می‌شود. این محصولات، ماده اولیه و خوراک اصلی برای کارخانه‌های نورد محسوب می‌شوند که محصولات نهایی مانند میلگرد، ورق، لوله و پروفیل را تولید می‌کنند. به عبارت دیگر، فولاد خوزستان در بالادست زنجیره تولید محصولات نهایی فولادی قرار دارد و نقش یک تامین‌کننده مادر را برای بسیاری از صنایع دیگر ایفا می‌کند.
رقبای اصلی در تولید فولاد خام: مبارکه و ذوب آهن
فولاد مبارکه اصفهان: این شرکت، بزرگترین تولیدکننده فولاد در ایران و خاورمیانه است و عمدتاً بر تولید محصولات تخت فولادی (Flat Products) تمرکز دارد. محصولات نهایی فولاد مبارکه شامل انواع ورق‌های گرم و سرد نوردیده، ورق‌های گالوانیزه، قلع‌اندود و رنگی است. اگرچه فولاد مبارکه نیز اسلب تولید می‌کند، اما بخش عمده‌ای از این اسلب‌ها به عنوان ماده اولیه در خطوط نورد خود شرکت برای تولید ورق مصرف می‌شود. بنابراین، تفاوت اصلی فولاد خوزستان با فولاد مبارکه در نوع محصول نهایی است؛ خوزستان عمدتاً محصولات نیمه‌خام طولی و تخت تولید می‌کند، در حالی که مبارکه تولیدکننده محصولات نهایی تخت است.
ذوب آهن اصفهان: این شرکت که اولین و قدیمی‌ترین تولیدکننده فولاد ساختمانی در ایران به شمار می‌رود، متخصص تولید مقاطع طویل فولادی (Long Products) است. محصولات اصلی ذوب آهن شامل انواع تیرآهن، میلگرد، نبشی، ناودانی و ریل راه‌آهن می‌باشد. تفاوت کلیدی دیگر در فرایند تولید است. ذوب آهن از روش سنتی کوره بلند و کنورتر (BF-BOF) برای تولید فولاد استفاده می‌کند که با روش احیاء مستقیم فولاد خوزستان متفاوت است. در حقیقت، ذوب آهن و فولاد خوزستان هر دو در بخش تولید فولاد خام فعال هستند اما محصولات نهایی و تکنولوژی تولید متفاوتی دارند.
اکسین، لوله سازی و نورد لوله: تکمیل‌کنندگان زنجیره در همسایگی
فولاد اکسین خوزستان: این شرکت که در همسایگی فولاد خوزستان قرار دارد، یک واحد نورد تخصصی محسوب می‌شود. فولاد اکسین با دریافت اسلب (عمدتاً از فولاد خوزستان)، به تولید ورق‌های فولادی عریض و با استحکام بالا می‌پردازد. این ورق‌ها در صنایع استراتژیکی مانند کشتی‌سازی، لوله‌های انتقال نفت و گاز و ساخت مخازن تحت فشار کاربرد دارند. بنابراین، فولاد اکسین یک مشتری و تکمیل‌کننده زنجیره ارزش برای فولاد خوزستان است و محصول نهایی و تخصصی‌تری را به بازار عرضه می‌کند.
لوله سازی اهواز و نورد لوله اهواز: این دو شرکت در مراحل پایین‌دستی‌تری از زنجیره فولاد قرار دارند. شرکت لوله سازی اهواز، همانطور که از نامش پیداست، بزرگترین تولیدکننده انواع لوله‌های فولادی در خاورمیانه است که برای خطوط انتقال نفت، گاز و آب استفاده می‌شود.شرکت نورد و لوله اهواز نیز به تولید انواع لوله، قوطی و پروفیل‌های فولادی از ورق‌های گرم می‌پردازد. این شرکت‌ها مواد اولیه خود را که ورق فولادی است از تولیدکنندگانی مانند فولاد مبارکه و یا فولاد اکسین تهیه می‌کنند. در نتیجه، این دو مجموعه در واقع مصرف‌کننده محصولات تولیدی در حلقه‌های بالادستی زنجیره فولاد هستند و تفاوت ماهوی با فولاد خوزستان که تولیدکننده فولاد خام است، دارند.
کربن بلک: صنعتی متفاوت در همجواری
شرکت کربن بلک (صنایع دوده فام): این شرکت، برخلاف نام‌های دیگر این فهرست، اساساً در صنعت فولاد قرار ندارد. کربن بلک یا دوده صنعتی، یک ماده شیمیایی است که از هیدروکربن‌های نفتی یا گازی تولید می‌شود. این محصول به عنوان یک ماده پرکننده و تقویت‌کننده در صنایع لاستیک‌سازی (به ویژه تولید تایر)، پلاستیک، رنگ و جوهر کاربرد دارد. بنابراین، شرکت کربن بلک از نظر فرایند تولید، مواد اولیه و بازار هدف، هیچ ارتباط مستقیمی با شرکت فولاد خوزستان و سایر شرکت‌های فولادی ندارد و صرفاً از نظر موقعیت جغرافیایی در استان خوزستان با برخی از این شرکت‌ها همسایه است.
هر یک، مهره‌ای در یک بازی بزرگ
درک تفاوت‌های این شرکت‌های بزرگ صنعتی، به ما در فهم بهتر پویایی صنعت کشور کمک می‌کند. فولاد خوزستان به عنوان یک تولیدکننده مادر، شریان حیات را در رگ‌های صنایع پایین‌دستی جاری می‌سازد. فولاد مبارکه و ذوب آهن به عنوان رقبای اصلی در تولید فولاد خام، هر یک بخشی از بازار محصولات نهایی را رهبری می‌کنند. شرکت‌هایی مانند اکسین، لوله سازی و نورد لوله نیز با تخصص خود، محصولات میانی را به کالاهای نهایی و با ارزش افزوده بالاتر تبدیل می‌کنند و در نهایت، شرکت کربن بلک در صنعتی کاملاً مجزا، نقشی دیگر در اقتصاد منطقه ایفا می‌نماید. شناخت این تمایزها، درک ما را از پیچیدگی و در هم تنیدگی زنجیره عظیم صنعت در ایران عمیق‌تر می‌سازد.
