به گزارش خبرگزاری سیلاد خوزستان ، هوای استان در روز پنجشنبه، ۱۵ آبان ماه ۱۴۰۴، وضعیتی بحرانی را تجربه کرد و سلامت میلیون‌ها نفر از ساکنان این استان استراتژیک را با تهدیدی جدی مواجه ساخت. داده‌های سامانه پایش کیفی هوای کشور، تصویری تیره و نگران‌کننده از آسمان این خطه را به نمایش گذاشت؛ تصویری که در آن، شاخص کیفیت هوا (AQI) در بسیاری از شهرها از مرزهای هشدار عبور کرده و وضعیت را برای تنفس شهروندان غیرقابل تحمل ساخته بود.
بر اساس گزارش‌های رسمی، شهر اهواز، مرکز استان، با ثبت شاخص کیفیت هوای ۵۰۰ میکروگرم بر مترمکعب بر اساس ذرات معلق ۲.۵ میکرون، در وضعیت «خطرناک» قرار گرفت. این عدد، بالاترین سطح هشدار در طبقه‌بندی‌های زیست‌محیطی است و به معنای آن است که شرایط کیفی هوا می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی و اضطراری برای سلامت تمام افراد جامعه شود. همزمان، شهرستان کارون نیز با شاخص ۲۱۰، در وضعیت «بنفش» یا «بسیار ناسالم» طبقه‌بندی شد که تنها یک پله پایین‌تر از وضعیت خطرناک قرار دارد.
این موج شدید آلودگی تنها به اهواز و کارون محدود نماند و دست‌کم ۱۴ شهر دیگر استان را در برگرفت. شهرهایی همچون آبادان، خرمشهر، شادگان، دشت آزادگان، هویزه، شوشتر، باوی و اندیمشک با شاخص‌هایی بین ۱۵۱ تا ۲۰۰ در وضعیت «قرمز» و ناسالم برای همه گروه‌ها قرار گرفتند. در این شرایط، به تمامی شهروندان، به ویژه کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی، توصیه اکید شد که از هرگونه فعالیت در فضای باز خودداری کنند. شهرهای آغاجری، دزفول و لالی نیز با وضعیت «نارنجی»، برای گروه‌های حساس ناسالم اعلام شدند.
این وضعیت اضطراری، کارگروه اضطرار آلودگی هوای خوزستان را بر آن داشت تا برای حفظ سلامت دانش‌آموزان و دانشجویان، فعالیت تمام مدارس و دانشگاه‌ها در شهرستان‌های اهواز، کارون، باوی، حمیدیه، هویزه و دشت آزادگان را به صورت غیرحضوری اعلام کند. همچنین، ادارات در این شهرستان‌ها با دو ساعت تأخیر کار خود را آغاز کردند تا از حجم ترددها در ساعات اوج آلودگی کاسته شود.
ریشه‌های بحران در آسمان و زمین
کارشناسان هواشناسی و اقلیم‌شناسی، دلایل این پدیده را ترکیبی از عوامل طبیعی و انسانی می‌دانند. محمد سبزه‌زاری، مدیرکل هواشناسی استان خوزستان، در گفتگو با رسانه‌ها اعلام کرد که حاکم بودن جوی پایدار تا اواسط هفته آینده، مانع از جابجایی هوا و پراکنده شدن آلاینده‌ها شده و به انباشت و افزایش غلظت آن‌ها در شهرهای صنعتی و پرجمعیت دامن زده است. وی همچنین از تأثیر جریانات جنوبی خبر داد که با افزایش رطوبت، موجب وقوع پدیده مه صبحگاهی و شامگاهی و کاهش دید افقی در مناطق جنوبی و مرکزی استان شده و این پدیده، آلودگی را در سطح پایین جو محبوس می‌کند.
در کنار عوامل جوی، منابع آلاینده متعددی به این بحران دامن می‌زنند. آتش‌سوزی‌های مداوم در بخش عراقی تالاب هورالعظیم که دود و خاکستر آن به سمت خوزستان روانه می‌شود، در کنار فعالیت گسترده صنایع آلاینده‌ای همچون نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد و نیشکر، آسمان خوزستان را به انباری از ذرات معلق خطرناک تبدیل کرده است. این معضل دیرینه، سال‌هاست که سلامت ساکنان استان را به مخاطره انداخته و به یکی از جدی‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی کشور بدل شده است.
زنگ خطر در حوزه امنیت غذایی: تب برفکی در کمین دام‌ها
همزمان با دست و پنجه نرم کردن خوزستان با بحران آلودگی هوا، چالشی دیگر در حوزه بهداشت دام و امنیت غذایی استان در حال ظهور است. شیوع بیماری دامی تب برفکی، که یک بیماری ویروسی بسیار واگیردار و با پیامدهای اقتصادی سنگین برای دامداران است، نگرانی‌های جدی را در میان مسئولان و فعالان این حوزه برانگیخته است.
اهمیت این موضوع به حدی بود که روز چهارشنبه، ۱۴ آبان ماه، «قرارگاه امنیت غذایی خوزستان» جلسه‌ای ویژه برای مقابله با این بیماری تشکیل داد. جواد کاظم‌نسب الباجی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان، در این جلسه با لحنی هشدارآمیز اعلام کرد: «تب برفکی تهدیدی جدی برای امنیت غذایی و پایداری زنجیره تأمین در خوزستان است و لازم است تمامی دستگاه‌های اجرایی با رویکردی جهادی و منسجم در مهار آن مشارکت کنند.»
به گفته الباجی، برای جلوگیری از گسترش این بیماری، تصمیمات قاطعی اتخاذ شده است. بر این اساس، ورود هرگونه دام زنده از سایر استانها و همچنین از مرزهای مشترک با کشور عراق به خوزستان تا اطلاع ثانوی به طور کامل ممنوع اعلام شد. همچنین، تمامی میادین عرضه دام در سطح استان تعطیل شده و مقرر گردید کنترل دقیقی بر محورهای مواصلاتی برای جلوگیری از جابجایی غیرمجاز دام اعمال شود.
معاون استاندار خوزستان بر ضرورت تأمین فوری منابع مالی برای خرید واکسن و مواد ضدعفونی‌کننده تأکید کرد و از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان خواست تا اعتبارات مورد نیاز را بدون تأخیر تخصیص دهد. وی همچنین به نقش رسانه‌ها اشاره کرد و از صداوسیمای مرکز خوزستان خواست تا هشدارهای لازم را به دو زبان فارسی و عربی برای اطلاع‌رسانی به دامداران و عموم مردم منتشر کند.
در همین راستا، سومین جلسه ستاد ویژه پیشگیری و مقابله با این بیماری نیز با حضور مدیران دستگاه‌های ذی‌ربط برگزار شد. ناصر عسکری‌فرد، مدیرکل دامپزشکی استان خوزستان، در این جلسه ضمن ارائه گزارشی از آخرین وضعیت شیوع بیماری، از تداوم عملیات واکسیناسیون و ضدعفونی کردن دامداری‌ها خبر داد. وی با تأکید بر اینکه قطع زنجیره انتقال بیماری در اولویت قرار دارد، تصریح کرد: «برای تداوم واکسیناسیون گسترده و پوشش کامل دام‌های بومی و صنعتی، نیاز فوری به تخصیص اعتبارات احساس می‌شود. هرگونه تأخیر، خطر گسترش بیماری را دوچندان می‌کند.»
به این ترتیب، استان خوزستان در میانه پاییز، با دو جبهه متفاوت اما به یک اندازه مهم روبرو است؛ از یک سو، بحران زیست‌محیطی آلودگی هوا که سلامت عمومی را نشانه رفته و از سوی دیگر، تهدید بیماری تب برفکی که اقتصاد دامی و امنیت غذایی استان را در معرض خطری جدی قرار داده است. مدیریت همزمان این دو بحران، نیازمند هماهنگی کامل، تخصیص منابع فوری و اقدامات قاطع از سوی تمامی دستگاه‌های مسئول است.
