سیلاد – زهره نوروزپور: احمد الشرع رئیس جمهور دولت موقت سوریه به کاخ سفید رفت و با دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در اتاق بیضی دیدار کرد. دیداری که رسانه‌های بین المللی آن را مثبت ارزیابی کرده‌اند. در این دیدار که دور از چشم رسانه ها انجام شد دو رئیس جمهور بیش از یک ساعت پشت درهای بسته گفتگو کردند.
این دیدار به لحاظی تاریخی محسوب می شود، چرا که از زمان قدرت گرفتن حافظ اسد در سوریه یعنی از زمان تشکیل کشور سوریه تا کنون رئیس جمهوری از این کشور به کاخ سفید نرفته است.
احمد الشرع در حالی به کاخ سفید رفت او در جبهه جنوبی با دروزی ها مورد حمایت اسرائیل درگیر است. در جبهه شرق با کردهای سوریه (قسد) متحدان آمریکا دچار درگیری و جنگ داخلی هستند. او وعده داده است که سوریه را یکپارچه کند و از تجزیه این کشور جلوگیری کند.
الشرع در آمریکا در گفتگو با شبکه فاکس نیوز تاکید کرد که خیال ندارد توافقی بالاتر از توافق ۱۹۷۴ با اسرائیل داشته باشد ضمن اینکه به توافق ابراهیم هم نخواهد پیوست.
در همین باره سیدیاسر قزوینی حائری کارشناس ارشد مسائل سوریه و خاورمیانه و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران در گفتگو با سیلاد می گوید: «الشرع می داند که به نفع خود و کشورش نیست که به توافق ابراهیم بپیوندد. او می گوید همانطور که خود او هم اشاره کرده، چنین صلحی اساسا نمی‌تواند برای سوریه و احمد الشرع عاقلانه باشد، چرا که با توجه به عدم توازن توان نظامی و امنیتی سوریه و اسرائیل چنین صلحی می‌تواند موجودیت سوریه را به طور کامل به خطر بیندازد.»
قزوینی همچنین درباره رابطه ایران با سوریه فعلی می گوید: «دوستانی که با عینک تئوری توطئه نگاه می‌کنند اساسا الشرع را مأمور و یا عروسک خیمه شب بازی قدرت‌های غربی و … تلقی می‌کنند و احتمالا به اینکه باید به منطق فکری احمد الشرع نزدیک شویم می‌خندند. به نظر بنده تحلیل‌هایی از این دست است که امروز ما را با اشتباهات محاسباتی مختلفی مواجه ساخته‌است. به نظر بنده احمد الشرع در حال انجام فرایندی است که می‌توان آن را نوعی نیشن برندینگ تلقی کرد، این در حالی‌است که دوستان ما به جای این مفهوم مسئله ریبرندینگ را برجسته می‌کنند.»
در ادامه متن کامل گفت و گوی «سیلاد» را با سید یاسر قزوینی حائری، کارشناس ارشد مسائل سوریه، مطالعه می‌کنید.
الشرع تنها به دنبال احیای توافق ۱۹۷۴ است نه بیشتر
*** توافق احتمالی سوریه و اسرائیل، را چه طور ارزیابی می کنید آیا احمد الشرع با اسرائیل صلح می‌کند و جولان را به اسرائیل می بخشد؟ او همچنین در واشنگتن هر گونه مذاکره مستقیم با اسرائیل و عضویت در پیمان‌های ابراهیم را رد کرد. این اظهارنظرها تا چه اندازه به واقعیت نزدیک است؟
اولویت احمد الشرع ورود به پیمان ابراهیم نیست. همانطور که خود او هم اشاره کرده، چنین صلحی اساسا نمی‌تواند برای سوریه و احمد الشرع عاقلانه باشد، چرا که با توجه به عدم توازن توان نظامی و امنیتی سوریه و اسرائیل چنین صلحی می‌تواند موجودیت سوریه را به طور کامل به خطر بیندازد.
احمد الشرع در سفر خود به واشنگتن و در گفتگو با فاکس نیوز تأکید کرد که شرایط سوریه با شرایط کشورهایی که وارد صلح ابراهیم شده‌اند متفاوت است. از یک طرف سوریه مرز طولانی‌ای با اسرائیل دارد و از طرف دیگر اسرائیل سرزمین‌هایی از سوریه را در اشغال خود دارد، و اینها مانع این هستند که سوریه وارد صلح ابراهیم شود. او می گوید که می‌خواهد همان توافقنامه توقف درگیری بین سوریه و اسرائیل در سال ۱۹۷۴ را احیا کند نه بیشتر.
اما به نظر می‌رسد که اسرائیل با توجه به شرایط جدید به این میزان بسنده نمی‌کند و سهم وامتیاز بیشتری می‌خواهد. وقتی اسرائیل چند ماه پیش حمله سنگینی را علیه کاخ ریاست جمهوری و وزارت دفاع سوریه ترتیب داد دوگانه‌ای در میان تحلیل‌گران سوری شکل گرفت این دوگانه تطبیع یا تقسیم بود. پرسشی که آنها مطرح می کردند این بود که اسرائیل از سوریه تطبیع و صلح می‌خواهد یا اینکه می‌خواهد سوریه را تقسیم کند.
از این منظر سوریه حتی اگر بخواهد با اسرائیل صلح کند، این اسرائیل است که ترجیح می‌دهد سوریه تقسیم بشود تا صلح کند. از طرفی برخی تحلیل‌گران عرب نیز برآنند که احمد الشرع اگر هم بخواهد نخواهد توانست با اسرائیل صلح کند و یا وارد فرایند صلح شود چرا که از سوی جامعه و دیگر گروه‌ها تحت فشار قرار خواهد گرفت. این تحلیل‌گران معتقدند که کشورهایی که در فرایند پیمان ابراهیم وارد شده اند خیلی دوست ندارند که احمد الشرع هم به این پیمان بپیوندد اما او اظهار می‌دارد که من در کنار دیگر کشورهای عربی هستم و هر کار آنها انجام بدهند من از آنها جدا نیستم. برخی معتقدند این نمایش احمد الشرع برای گرفتن امتیاز بیشتر است.
الشرع از مسکو خواسته بود که خلاء موجود در جنوب سوریه و مناطق مرزی سوریه را پر کند
*** با توجه به شایعات اخیر در مورد تحویل یک پایگاه نظامی سوریه به آمریکا، احتمال گسترش حضور نظامی آمریکا در سوریه را چقدر محتمل می دانید؟
رویترز پیش از سفر احمد الشرع به واشنگتن خبری را کار کرد مبنی بر اینکه آمریکا قرار است پایگاهی را در نزدیکی دمشق از سوری‌ها بگیرد، خبری که از سوی خبرگزاری رسمی سوریه سانا تکذیب شد.
البته ما می‌دانیم که آمریکا در حال حاضر بیش از ۲۰۰۰ نفر نیرویی که در حال حاضر در ۳۲ موقعیت نظامی شامل ۱۷ پایگاه و ۱۵ نقطه نظامی دارد. با ورود رسمی سوریه به ائتلاف ضد داعش تحولی استراتژیک در روابط آمریکا و سوریه رخ خواهد داد، شاید یکی از ابعاد آن ایجاد پایگاهی در مناطق غرب سوریه باشد، به ویژه اینکه خبرهایی با تاکید بالا آمد که احمد الشرع در سفر مسکو از پوتین خواسته بود تا خلأ موجود در جنوب سوریه و مناطق مرزی سوریه و رژیم را با نیروهای روس پر کند.
تلاش الشرع برای جلوگیری از تجزیه سوریه
*** آینده درگیری‌ها در استان‌ها مختلف از جمله با کردها و دروزی‌ها را چه طور پیشبینی می کنید؟
به نظر بنده احمد الشرع برای اینکه سوریه تقسیم نشود و بر مناطق کردی و دروزی سیطره یابد تلاش بسیاری می‌کند و بخشی از این تلاش‌ها امتیاز دادن به قدرت‌هایی است که حامی این گروه‌ها تلقی می‌شوند. با اینکه تلاش‌های مختلف برای عادی شدن روابط بین نیروهای قسد و الشرع به ویژه از سوی آمریکایی‌ها انجام می‌شود اما الشرع نمی‌خواهد قسد در شرق سوریه حاکم مطلق باشد. الشرع می‌خواهد بر تمام سوریه به صورت یکسان حاکمیت داشته‌باشد. درگیری‌ها بین دو گروه همچنان تا حدی ادامه دارد و تظاهرات منظمی در مناطق تحت سیطره الشرع بر علیه قسد انجام می‌شود.
در واقع با پیوستن دولت سوریه به ائتلاف ضد داعش، مشخص نیست که نیروهای کردی نیز که بخشی از نیروهای ضد داعش حساب می‌شوند چه وضعیتی خواهند داشت. درواقع الشرع تلاش می‌کند همزمان با حل مسئله قسد در زمین به نیروهای بین المللی نیز نشان دهد که می‌تواند وظایف قسد را انجام دهد. بحث دروزها بغرنج تر است و با توجه به حضور اسرائیل مسئله پیچیده شده اما همچنان درگیری از سوی دو طرف هست با اینکه دولت الشرع تلاش می‌کند بر مناطق دروزها سیطره پیدا کند. در واقع الشرع تا حالا جلوی ایجاد کریدور داود از سویدا تا شرق سوریه که تحت سیطره آمریکایی‌ها است مقاومت نشان داده است.
*** بازگشت مهاجران و احتمال توافق با لبنان را چه طور ارزیابی می کنید؟
در حال حاضر روابط دولت لبنان با سوریه خوب است و دولت سوریه درباره بازگشت مهاجران تبلیغ می‌کند.
ورود به ائتلاف ضد تروریسم آنطور که از سوی تام باراک تفسیر شد سویه‌های ضد ایرانی دارد
*** پیشبینی شما از آینده روابط ایران و سوریه اگر احیانا توافقی الشرع با اسرائیل داشته باشد را چه طور ارزیابی می کنید؟
ایران در حال حاضر هم، با کشورهایی که روابط خوبی با اسرائیل دارند رابطه دارد. دولت سابق سوریه نیز با اسرائیل توافقنامه داشت، این دولت نیز میل دارد در همان حد توافق داشته باشد. فکر نمی‌کنم ارتباط بین اسرائیل و سوریه جدید در صورتی که به صورت رسمی شکل بگیرد مانعی برای ارتباط ایران و سوریه باشد. شاید الشرع با پیوستن به ائتلاف ضد تروریسم تلاش می‌کند تا آلترناتیوی را در برابر غربی‌ها ایجاد کند تا دیگر نخواهد وارد صلح با اسرائیل شود. این ورود به ائتلاف ضد تروریسم آنطور که از سوی تام باراک تفسیر شد سویه‌های ضد ایرانی هم دارد، و اینگونه چالش سوریه و ایران چه بسا وارد ابعاد جدید بین المللی شود.
دوستانی که با عینک تئوری توطئه نگاه می‌کنند اساسا الشرع را مأمور و یا عروسک خیمه شب بازی قدرت‌های غربی و … تلقی می‌کنند
*** در رسانه‌ها و افکار عمومی ایران، احمد الشرع فردی آماده معامله و خیانتکار به سوریه معرفی می‌شود که آمادگی واگذاری سرزمین‌های سوریه را به اسرائیل دارد، این توصیف‌ها تا چه اندازه مبالغه است و تا چه اندازه با واقعیت نسبت دارد؟
در واقع نگاه رسانه‌های ایرانی خود جای بررسی و تحلیل دارد، البته شاید با اینکه نگاه به احمد الشرع در افکار عمومی ایران چطور است تردید داشته باشم چون آماری در این خصوص ندیده‌ام.
ذهنیتی که امروز در خصوص احمد الشرع وجود دارد یا ذهنیتی که در سوریه در خصوص ایران وجود دارد مسبوق به جنگی طولانی و خونین است و نباید توقع داشت دو طرف تصویری دقیق نسبت به هم داشته باشند، هرچند احمد الشرع چندین بار اشاره کرده که می‌خواهد با ایران رابطه خوبی پیدا کند، اما حالا وقت این مسئله نیست. دراین بین باید به منطق فکری احمد الشرع نزدیک شد، البته دوستانی که با عینک تئوری توطئه نگاه می‌کنند اساسا الشرع را مأمور و یا عروسک خیمه شب بازی قدرت‌های غربی و …تلقی می‌کنند و احتمالا به اینکه باید به منطق فکری احمد الشرع نزدیک شویم می‌خندند.
به نظر بنده تحلیل‌هایی از این دست است که امروز ما را با اشتباهات محاسباتی مختلفی مواجه ساخته‌است.
احمد الشرع در حال انجام فرایندی است که می‌توان آن را نوعی نیشن برندینگ تلقی کرد، این در حالی‌است که دوستان ما به جای این مفهوم مسئله ریبرندینگ را برجسته می‌کنند. اولویت احمد الشرع ارتقای سطح زندگی در سوریه است که این مسئله تنها یک مسئله عینی و مرتبط با معیشت نیست، بلکه او تلاش می‌کند سوری‌ها را از نظر ذهنی هم اقناع سازد. او باید به این پرسش پاسخ بدهد که خوب تو چه فرقی با بشار اسد داری؟ او باید چند درجه معیشت را در سوریه ارتقا بخشد از طرفی بهترین راه را تنش زدایی حداکثری و ایجاد ارتباط با تمام قدرت‌ها می‌داند تا از این طریق تنش را در سوریه کم کند و زمینه سرمایه‌گذاری در سوریه را فراهم سازد.
۳۱۵/۴۲