به گزارش خبرگزاری سیلاد استان چهارمحال وبختیاری، در حالی‌که کاربران شبکه‌های اجتماعی از خشک شدن کامل چشمه کوهرنگ خبر می‌دهند، منابع رسمی از کاهش شدید دبی آب این چشمه کهن و حیاتی خبر می‌دهند؛ نشانه‌ای نگران‌کننده از بحرانی که زاینده‌رود، بام ایران و حیات منطقه زاگرس را به مخاطره انداخته است.
کوهرنگ؛ رگ تپنده بام ایران
چشمه کوهرنگ، سرچشمه دیرین زاینده‌رود، در قلب کوه‌های بختیاری و ارتفاعات زاگرس مرکزی واقع شده است؛ جایی که قرن‌ها به‌عنوان منبع زلال‌ترین آب‌های فلات مرکزی ایران شناخته می‌شد.
این چشمه، نه‌تنها شریان حیاتی کشاورزی و زندگی روستاییان منطقه بود، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و زیست‌محیطی چهارمحال و بختیاری را تشکیل می‌داد.
امروز اما، این رگ تپنده با نفس‌هایی کم‌رمق می‌تپد.
واقعیت؛ کاهش دبی یا خشک‌شدن کامل؟
بر اساس منابع رسمی، چشمه کوهرنگ هنوز به‌طور کامل خشک نشده است، اما دبی آب خروجی آن به‌شدت کاهش یافته و در مقایسه با میانگین درازمدت، افتی بیش از ۶۰ درصدی را تجربه می‌کند.
این وضعیت اگر ادامه یابد، به معنای خشکیدن تدریجی سرچشمه زاینده‌رود و تهدید جدی منابع آب استان‌های پایین‌دست خواهد بود.
دلایل بحران
علت این بحران را باید در ترکیب دو عامل اصلی جست‌وجو کرد: خشکسالی طبیعی و دخالت‌های انسانی در چرخه آب.
۱. خشکسالی و کاهش بارش‌های مؤثر:
بنا بر گزارش رسمی اداره‌کل هواشناسی استان، کاهش بارش برف و باران در سال‌های اخیر و تغییر الگوهای اقلیمی، نقش عمده‌ای در کاهش تغذیه آبخوان‌های منطقه داشته است. برف‌های کوهرنگ که روزگاری تا تابستان بر قله‌ها باقی می‌ماندند، حالا پیش از فرارسیدن بهار آب می‌شوند.
۲. برداشت‌های انسانی و انتقال آب:
پروژه‌های متعدد انتقال آب، از جمله تونل‌های کوهرنگ ۱، ۲ و ۳ و گلاب، سهم زیادی در تضعیف منابع طبیعی چشمه داشته‌اند. این تونل‌ها با خارج کردن حجم قابل‌توجهی از آب پیش از احیای طبیعی سفره‌ها، چرخه تغذیه زیرزمینی را مختل کرده‌اند.
۳. فقدان برنامه احیای چشمه‌ها:
با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان و فعالان محیط‌زیست طی دو دهه گذشته، تاکنون هیچ برنامه مدون و مؤثری برای احیای چشمه‌های تاریخی و کارستی استان اجرا نشده است. حالا نتیجه آن، در قالب خشکیدن چشمه‌ها یکی‌یکی خود را نشان می‌دهد.
پیامدها و هشدارها
کاهش دبی چشمه کوهرنگ تنها به معنای تهدید یک جاذبه طبیعی نیست؛ بلکه زنگ خطری برای کل نظام آبی زاگرس مرکزی است.
تهدید امنیت آبی استان‌های چهارمحال و بختیاری، اصفهان و خوزستان
خطر فرونشست زمین و از بین رفتن آبخوان‌های زیرزمینی
کاهش تنوع زیستی و نابودی اکوسیستم‌های بومی
آسیب به معیشت روستاییان و عشایر که از این منابع ارتزاق می‌کنند
لزوم مدیریت مصرف و بازنگری در سیاست‌های آبی
مسئولان و کارشناسان بر این باورند که تداوم این روند بدون اصلاح الگوی مصرف و بازنگری در سیاست‌های انتقال آب، می‌تواند منجر به بحران فراگیر شود.
از شهروندان، کشاورزان و صنعتگران خواسته شده است با رعایت الگوی مصرف بهینه و صرفه‌جویی در منابع آب، در حفظ این میراث طبیعی سهیم باشند.
سخن پایانی
کوهرنگ فقط یک چشمه نیست؛ نشانه‌ای است از رابطه ما با طبیعت. امروز که نفسش به شماره افتاده، باید بپذیریم آنچه بر او رفته، حاصل سال‌ها بی‌توجهی، برداشت‌های بی‌رویه و نادیده‌گرفتن هشدارهای کارشناسان است.
به امید آن روز که مسئولان به‌جای توسعه طرح‌های انتقال و برداشت، به احیای سرچشمه‌های حیات بیندیشند؛ روزی که بار دیگر شاهد جریان دائمی و زلال آب کوهرنگ در دل بام ایران باشیم و صدای جوشش آن، نوای امید و پایداری طبیعت گردد.
