غزال زیاری: اگر با دقت به عکس‌های جت‌های اولیه بوئینگ، ازجمله مدلی که ۴۶ سال است پرواز می‌کند، نگاه کرده باشید، متوجه ظاهر متفاوت آن ها در مقایسه با هواپیماهای امروزه بوئینگ شده‌اید.
در جت‌های قدیمی بوئینگ، مجموعه‌ای از شیشه‌های کوچک و مورب بالای کابین خلبان طراحی‌شده بودند که به آن‌ها “پنجره‌های ابرو” گفته می‌شد. این پنجره‌ها در هواپیماهایی مثل ۷۰۷، ۷۲۷ و نسل‌های نخستین ۷۳۷ مورداستفاده قرار می‌گرفتند و طبیعتاً تزئینی یا برای زیبایی نبودند؛ بلکه دلیل طراحی آن‌ها کاملاً کاربردی بود: افزایش دید خلبان.
کاربردهای پنجره‌های ابرو
قبل از آنکه وارد دوره رادارهای پیشرفته، GPS و سامانه‌های پرواز خودکار بشویم، خلبانان بیش از هر زمان دیگری به آنچه با چشمان خود می‌دیدند متکی بودند و در آن دوره، این پنجره‌های زاویه‌دار نقشی واقعاً کاربردی و سرنوشت‌ساز داشتند؛ چرا که در زمانی که ابزارهای الکترونیکی پرواز هنوز ابتدایی بودند، استفاده از این پنجره‌ها، دید خلبان را در هنگام چرخش‌ها، فرودها و ناوبری بصری بهبود می‌بخشیدند.
خدمه پرواز با بهره‌گیری از همین “آسمان‌نماهای مورب” می‌توانستند سایر هواپیماها را ببینند یا در چرخش‌های تند، ارتباط دیداری‌شان را با باند حفظ کنند. این پنجره‌ها در هنگام شب هم مفید بودند و برای ناوبری نجومی و رصد ستاره‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
کار کردن در کابین‌های قدیمی
در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی، اکثر کابین‌های خلبان‌ها آنالوگ و غیر خودکار بودند و فضای کابین‌ها شبیه حباب‌های شیشه‌ای کوچکی پر از نشانگرها و دکمه‌ها بود.
در آن زمان پنجره‌های ابرو به خلبان‌ها کمک می‌کردند تا فراتر از این ابزارهای مکانیکی، جهان واقعی را ببینند؛ دسترسی مستقیم به بخش کوچکی از آسمان، آن هم در لحظاتی که دیدن مهم‌تر از هر چیز بود! اکثر خلبان‌های باتجربه به این شیشه‌ها علاقه زیادی داشتند و معتقد بودند که این دید اضافه، در اکثر مواقع فرودها و چرخش‌ها را آسان‌تر و کم استرس‌تر می‌کرد.
اما با پیشرفت فناوری و همه‌گیر شدن سیستم‌های پرواز خودکار، همین شیشه‌های کوچک به‌تدریج از یک ضرورت حیاتی به عادتی قدیمی و حتی زائد تبدیل شدند.
حذف تدریجی: از ابزاری مفید تا جزئیات غیرضروری
درنهایت سال ۲۰۰۵، شرکت بوئینگ تصمیم گرفت تا پنجره‌های ابرو را از خط تولید هواپیماهایش حذف کند و از همین رو دیگر در مدل‌های جدیدی مثل ۷۳۷ نسل بعد تعبیه نشد. این تصمیم بوئینگ، تصمیمی احساسی نبود و کاملاً عمل‌گرایانه بود.
هر پنجره اضافی در هواپیما به معنای پیچیدگی بیشتر در ساختار بدنه، احتمال نشت هوا و حتی افزایش هرچند کم در مقاومت هوا و مصرف سوخت است. در شرایط فعلی که شرکت‌های هواپیمایی مدرن، وسواس صرفه‌جویی در سوخت دارند، هزینه نصب پنجره‌های ابرو، ارزش نداشت.
در سال‌های اخیر و با ساخت و معرفی سامانه‌های ناوبری ماهواره‌ای (GPS)، رادار و سیستم‌های خودکار پرواز، تدریجاً این سامانه‌ها جایگزین کامل دید بصری خلبان شدند و حالا دیگر نیازی نیست تا خلبان‌ها برای بررسی افق یا ردیابی ستاره‌ها، سرشان را چرخانده و گردنشان را بالا بگیرند.
آن چیزی که روزگاری ناجی جان خلبان‌ها و مسافرها بود، دیگر تبدیل به یک سقف شیشه‌ای آزاردهنده داشت؛ خیلی از خلبان‌ها از تابش مستقیم آفتاب از طریق این پنجره‌ها شکایت داشتند و حتی خیلی از آن‌ها این پنجره‌های شیشه‌ای را با چسب نواری یا نقشه‌های پرواز می‌پوشاندند.
همین مسائل باعث شد که مسئولان بوئینگ درنهایت تصمیم به حذف این پنجره‌ها بگیرند و این اقدام، علاوه بر ساده تر کردن کار تولید، وزن هواپیما را حدود ۹ کیلوگرم کاهش داد، زمان بازرسی‌های دوره‌ای را کم کرد و کنترل دمای کابین و عایق صدا (مشکلی که در مدل‌های قدیمی ۷۳۷ محسوس بود) را بهبود بخشید.
بدین ترتیب جهان بی‌سروصدا با یکی از آخرین یادگارهای دوران طلایی هوانوردی خداحافظی کرد. امروز ۷۳۷ های مدرن براق‌تر، ساکت‌تر و بهینه‌تر از همیشه‌اند؛ اما دیگر چهره‌شان آن ظاهر “انسان گونه” با “ابروهای شیشه‌ای” را ندارد؛ ابروهایی که زمانی به هواپیما ظاهری زنده و کنجکاو می‌دادند، حالا تنها یادگاری نوستالژیک از عصر اولیهٔ جت‌هاست.
منبع: jalopnik
۵۸۳۲۱
