به گزارش سیلاد، لایه‌ای که زمین را از پرتوهای زیان‌بار فرابنفش محافظت می‌کند، دوباره در معرض خطر قرار گرفته است.
در دهه ۱۹۸۰، گازهای صنعتی موسوم به CFC حفره‌ای بزرگ در لایه ازون روی قطب جنوب ایجاد کردند. آن بحران با توافق جهانی «پروتکل مونترال» تا حد زیادی مهار شد. اکنون، نزدیک به چهار دهه بعد، تهدیدی تازه از دل آسمان برخاسته است. دود و ذرات ناشی از پرتاب موشک‌های فضایی دوباره به خطری برای لایه اوزون تبدیل شده است.
بر اساس پژوهشی از مؤسسه فناوری فدرال زوریخ (ETH Zurich)، شمار پرتاب‌های جهانی از سال ۲۰۱۹ تاکنون بیش از دو برابر شده و این روند ممکن است آثار جبران‌ناپذیری بر جو زمین بگذارد.
چگونه موشک‌ها به اوزون آسیب می‌زنند؟
هر بار که موشکی به فضا پرتاب می‌شود، ترکیبی از گازها و ذرات به لایه‌های بالایی جو تزریق می‌شود. بر اساس ادعای جدید پژوهشگران، سوخت موشک‌ها، کلر آزاد می‌کند که یکی از قوی‌ترین عوامل تخریب اوزون است. علاوه بر آن دوده و ذرات سیاه حاصل از احتراق، گرمای استراتوسفر را بالا می‌برد و واکنش‌های شیمیایی مضر را تسریع می‌کند.
حتی بازگشت ماهواره‌ها و زباله‌های فضایی نیز با آزاد کردن اکسید نیتروژن و گرد فلزی، آسیب بیشتری به اوزون می‌زنند.
دکتر سندرو واتیونی، سرپرست پژوهش، می‌گوید: «افزایش سریع پرتاب‌های جهانی می‌تواند روند بهبود لایه اوزون را متوقف یا حتی معکوس کند.»
مطالعه منتشرشده در نشریه NPJ Climate and Atmospheric Science نشان می‌دهد که در سناریوی «رشد متوسط» با حدود ۸۸۰ پرتاب در سال، ضخامت اوزون تا سال ۲۰۳۰ حدود ۰.۱۷ درصد کاهش می‌یابد.
در حالت «رشد بالا» با بیش از ۲۰۰۰ پرتاب سالانه، کاهش به ۰.۲۹ درصد جهانی و ۴ درصد در قطب جنوب می‌رسد. هرچند این اعداد کوچک به‌نظر می‌رسند، اما شیمی اوزون بسیار حساس است و تغییرات جزئی می‌تواند سال‌ها تلاش بین‌المللی را خنثی کند.
پژوهشگران می‌گویند تنها راه جلوگیری از این روند، استفاده از سوخت‌های پاک‌تر است. درحال‌حاضر کمتر از ۶ درصد از پرتاب‌ها از سوخت‌های مایع مانند هیدروژن و اکسیژن استفاده می‌کنند که کلر تولید نمی‌کند.
سازمان ملل پیش‌بینی کرده بود که لایه اوزون تا میانه قرن به‌طور کامل ترمیم می‌شود. اما رشد بی‌رویه پرتاب‌های ماهواره‌ای، پروژه‌های منظومه‌های ارتباطی و گردشگری فضایی می‌تواند این هدف را سال‌ها عقب بیندازد.
ضعیف‌شدن اوزون، افزایش پرتو فرابنفش را در پی دارد، عاملی که با سرطان پوست، آسیب به محصولات کشاورزی و نابودی پلانکتون‌های دریایی مرتبط است.
با وجود هشدارها، صنعت فضا همچنان در مسیر رشد قرار دارد. از اسپیس‌اکس گرفته تا برنامه‌های فضایی چین و هند، رقابت جهانی برای دسترسی به مدار بالا گرفته است.
منبع: نیواطلس
۵۸۵۸
