به گزارش سیلاد، ماجرا از جایی آغاز شد که مردی در نوشهیر تصمیم گرفت بخشی از دیوار زیرزمین خانه‌اش را تخریب کند. پس از نخستین ضربه‌ها، نه‌تنها فضای خالی پشت دیوار پیدا شد، بلکه تونل‌هایی پیوسته و پیچ‌درپیچ نمایان گشت. کاوش‌های بعدی نشان داد که این تونل‌ها به شهری زیرزمینی تا ۱۸ طبقه عمق می‌رسد که شامل کلیساها، مدارس، اصطبل‌ها و فضاهای عمومی بوده است. این شهر که ساخت آن احتمالاً به سده‌های هشتم یا هفتم پیش از میلاد بازمی‌گردد، به باور باستان‌شناسان ترکیه، مأمنی برای هزاران نفر در دل سنگ‌های نرم و آتشفشانی منطقه بوده است. درین‌کویو قرن‌ها متروکه بود تا این کشف اتفاقی، راز آن را دوباره آشکار کرد.
به نقل از یک‌پزشک، شهر زیرزمینی درین‌کویو به تدریج و به ویژه در دوران بیزانس (Byzantine)، به مجموعه‌ای از دالان‌ها و تالارها و اتاق‌هایی گسترده با کارکردهای گوناگون تبدیل شد. در اوج شکوفایی، این شهر مساحتی برابر با ۴۴۵ کیلومتر مربع را دربرمی‌گرفت. سازندگان این شهر با هوشمندی خاصی، تهویه‌های طبیعی، چاه‌ها، و راه‌های پنهانی را طراحی کرده بودند تا بتوانند در صورت حمله دشمنان از آن‌ها استفاده کنند. راه‌های باریک شهر دشمنان را مجبور می‌کرد به صورت تک‌تک وارد شوند و ورودی‌ها با سنگ‌های غلتان بزرگ از داخل مسدود می‌شد. حتی ساکنان طبقات پایین می‌توانستند آب طبقات بالایی را قطع کنند تا از مسموم شدن آن به دست دشمن جلوگیری کنند.
درین‌کویو در طول تاریخ پناهگاه گروه‌های مختلف مردم بوده است. در دوران آغازین مسیحیت، زمانی که پیروان این دین تحت آزار و تعقیب امپراتوری روم بودند، به این دالان‌های زیرزمینی پناه می‌بردند. بعدها در دوره جنگ‌های عرب و بیزانس (سال‌های ۷۸۰ تا ۱۱۸۰ میلادی)، این شهر باز هم به مکانی برای فرار و حفاظت مسلمانان و مسیحیان تبدیل شد. حتی تا دوران مدرن، یعنی اوایل قرن بیستم، مردم از این فضاها برای در امان ماندن از خطرات استفاده می‌کردند.
چرا این شهرها ساخته شدند؟
ساخت شهرهای زیرزمینی مانند درین‌کویو بیش از آنکه جنبه‌ی سکونت دائمی داشته باشد، به دلیل نیاز به پناهگاه در برابر تهدیدهای خارجی بود. مردم منطقه ابتدا از سنگ‌های نرم و آتشفشانی برای ایجاد انبارهای خنک و پایدار استفاده می‌کردند. اما به مرور زمان، این انبارها تبدیل به شبکه‌ای پیچیده از اتاق‌ها و گذرگاه‌ها شدند که به مردم امکان می‌داد در مواقع خطر برای مدت‌های طولانی از دید دشمنان پنهان بمانند. هوشمندی در طراحی دفاعی، از تهویه‌های طبیعی گرفته تا درهای سنگی غلتان و راه‌های باریک، این پناهگاه‌ها را به دژهایی تسخیرناپذیر بدل می‌کرد.
۵۸۵۸
