به گزارش خبرگزاری سیلاد، به نقل از آخرین خودرو، رانندگی در مسیرهای شیب‌دار، به ویژه برای رانندگان تازه کار یا در شرایط پرتنش مانند ترافیک‌های شهری، همواره چالشی جدی محسوب می‌شود. توقف در سربالایی و شروع مجدد حرکت، با خطر عقب رفتن خودرو و برخورد به خودروهای پشتی همراه است. همچنین، حرکت در سراشیبی‌های طولانی یا لغزنده نیازمند مهارتی است که اغلب می‌تواند استرس‌زا باشد و به استهلاک قطعات خودرو منجر شود. در پاسخ به این نیازها، دو سیستم به نام‌های کنترل حرکت در سربالایی (HAC) و کنترل حرکت در سراشیبی (DAC) توسعه یافته‌اند. این سیستم‌ها نه تنها ایمنی راننده و سرنشینان را افزایش می‌دهند، بلکه تجربه رانندگی را در شرایط سخت بهبود می‌بخشند.
سیستم کنترل حرکت در سربالایی (HAC)
سیستم کنترل حرکت در سربالایی که به اختصار HAC نامیده می‌شود، یکی از آپشن‌هایی است که به راننده کمک می‌کند تا در هنگام توقف و شروع حرکت در مسیرهای سربالایی، از عقب رفتن خودرو جلوگیری کند و دیگر نیازی به نیم کلاچ کردن نداشته باشد. این سیستم با شناسایی شرایط شیب‌دار جاده، فشار ترمز را برای مدت کوتاهی (معمولا تا ۵ ثانیه) پس از رها کردن پدال ترمز حفظ می‌کند و به راننده زمان کافی برای فشردن پدال گاز و حرکت به جلو می‌دهد. استفاده از HAC به ویژه در ترافیک‌های شهری، تقاطع‌های با شیب تند و مسیرهای کوهستانی، بسیار کارآمد است.
این سیستم نخستین بار توسط شرکت بی ام و (BMW) در دهه ۱۹۹۰ معرفی شد و به مرور در خودروهای لوکس سایر کمپانی‌ها مانند تویوتا و هیوندای نیز استفاده شد. در ابتدا، عملکرد HAC به دلیل محدودیت‌های حسگرها و الگوریتم‌های کنترلی، دچار نقص‌هایی مانند تأخیر در فعال سازی بود. اما با پیشرفت فناوری، این مشکلات برطرف شدند و سیستم به یکی از ویژگی‌های استاندارد در بسیاری از خودروهای امروزی تبدیل شد.
نحوه عملکرد این سیستم به صورت کاملاً خودکار است. زمانی که خودرو در شیب متوقف می‌شود، حسگرهای زاویه‌سنج، شیب جاده را تشخیص می‌دهند و فشار ترمز توسط سیستم ABS و واحد کنترل الکترونیکی (ECU) حفظ می‌شود. این فشار معمولاً تا ۵ ثانیه نگه داشته می‌شود و در این مدت راننده می‌تواند بدون استرس و نگرانی از عقب رفتن خودرو، پدال گاز را فشار داده و حرکت کند.
از ویژگی‌های فنی HAC می‌توان به هماهنگی با سیستم‌های ترمز ضد قفل (ABS) و کنترل پایداری (ESP) اشاره کرد. این هماهنگی باعث می‌شود سیستم حتی در شرایط نامطلوب جاده‌ای مانند لغزندگی یا شیب بسیار تند نیز به خوبی عمل کند. به علاوه، در خودروهای اتوماتیک، این سیستم به صورت نرم‌تر و با دقت بالاتر کار می‌کند، چرا که نیازی به هماهنگی با پدال کلاچ وجود ندارد.
سیستم کنترل حرکت در سراشیبی (DAC)
سیستم کنترل حرکت در سراشیبی یا Downhill Assist Control (DAC) یکی دیگر از فناوری‌های کمک رانندگی است که به راننده اجازه می‌دهد در مسیرهای سراشیبی بدون نیاز به استفاده مداوم از پدال ترمز، سرعت خودرو را کنترل کند. این سیستم با کاهش فشار بر ترمزها و جلوگیری از قفل شدن چرخ‌ها، ایمنی بیشتری را به ویژه در جاده‌های کوهستانی و مسیرهای لغزنده فراهم می‌کند. DAC همانند hac با استفاده از ABS و کنترل پایداری (ESP)، سرعت هر چرخ را به صورت مستقل کنترل کرده و از انحراف یا سر خوردن خودرو جلوگیری می‌کند.
DAC برای اولین بار توسط شرکت لندروور (Land Rover) در دهه ۱۹۹۰ توسعه یافت و به عنوان یک ویژگی اساسی در خودروهای آفرود معرفی شد. این سیستم در ابتدا برای رانندگی در مسیرهای ناهموار طراحی شده بود، اما پس از استقبال گسترده، در خودروهای شاسی بلند، کراس اوور و سدان‌های شهری نیز به کار گرفته شد. شرکت‌هایی مانند تویوتا و نیسان نیز به سرعت این فناوری را در خودروهای خود پیاده‌سازی کردند.
عملکرد DAC بسیار پیشرفته و در عین حال ساده است. برای فعال‌سازی این سیستم، راننده معمولاً باید یک دکمه مشخص را که غالباً با نماد یک خودرو در سراشیبی مشخص شده است، فشار دهد. پس از فعال‌سازی، سیستم به طور خودکار سرعت خودرو را کنترل می‌کند. حسگرهای سرعت و شتاب، اطلاعات لازم را به واحد کنترل الکترونیکی ارسال می‌کنند و این واحد با اعمال نیروی ترمز به صورت دقیق و متناسب با شرایط جاده، سرعت خودرو را ثابت نگه می‌دارد.
از اجزای کلیدی این سیستم می‌توان به حسگرهای شتاب و سرعت، واحد کنترل الکترونیکی (ECU)و سیستم ABS اشاره کرد. هماهنگی دقیق این اجزا باعث می شود DAC بتواند حتی در شیب‌های تند و مسیرهای یخ زده نیز عملکردی قابل اطمینان داشته باشد. با این حال، استفاده مداوم از این سیستم در مسیرهای طولانی ممکن است دمای ترمزها را افزایش دهد، که نیاز به رعایت احتیاط بیشتری دارد.
مزایا و معایب کنترل حرکت در سراشیبی و سربالایی
سیستم‌های HAC و DAC از جمله امکاناتی هستند که رانندگی در مسیرهای دشوار را ایمن‌تر و آسان‌تر می‌کنند. HAC با جلوگیری از عقب رفتن خودرو، به ویژه در شرایط ترافیکی، آرامش خاطر بیشتری به راننده می‌بخشد زیرا نگرانی بابت داغ شدن کلاچ و ترمز ندارد. همچنین DAC با کاهش نیاز به ترمزگیری مداوم، استهلاک ترمزها را کاهش داده و کنترل بهتری بر خودرو در سراشیبی‌های لغزنده فراهم می‌کند.
در برخی موارد، این سیستم ممکن است در شیب‌های بسیار تند یا جاده‌های لغزنده به خوبی عمل نکند. از طرف دیگر، DAC می‌تواند منجر به افزایش مصرف سوخت و دمای ترمزها شود، به ویژه اگر برای مدت طولانی فعال باشد. بر اساس آمار، استفاده از سیستم‌های HAC و DAC احتمال تصادفات در مسیرهای شیب‌دار را تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهد و عمر مفید ترمزها و کلاچ را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
سیستم‌های کنترل حرکت در سربالایی و سراشیبی، با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، تجربه رانندگی را در شرایط دشوار بسیار بهبود بخشیده‌اند. این سیستم‌ها نه تنها ایمنی راننده و سرنشینان را تضمین می‌کنند، بلکه باعث کاهش استرس و خستگی راننده در مسیرهای سخت می‌شوند. با گسترش این فناوری در خودروهای بیشتری، می‌توان انتظار داشت که رانندگی در مسیرهای شیب‌دار به تجربه‌ای ایمن‌تر و لذت‌بخش‌تر تبدیل شود.
۲۲۷۳۲۲
