ظرفیت دیپلماتیک کشور چقدر برای جلوگیری از تداوم جنگ اسرائیل با ایران به کار گرفته شده؟

اگر برای چگونگی خروج از بحران راهکارهای دیپلماتیک در ساختار حکمرانی اندیشیده نشود ممکن است این راهکارها توسط عامل خارجی بر طرفین درگیری یا یکی از طرفین درگیری تحمیل شود و با تأخیر یا کوتاهی در این مورد خسارات بزرگی متوجه مصالح ملی شود، بنابراین ابتکار عمل و پویایی و تدبیر و تقویت دیپلماسی وجه مهم و راهبردی دیگری برای مدیریت شرایط فوق‌العاده حساس روزهای اخیر است. کشوری که تجربه جنگ هشت‌ساله با عراق را اندوخته، کشوری که تجربه رویدادهای پس از جنگ نخست و دوم خلیج فارس را در حافظه تاریخی خود دارد، باید از این تجارب به نحو مطلوبی استفاده کند.

فعال‌کردن تمام ظرفیت‌های دیپلماتیک کشور برای مدیریت ابعاد بحران روی‌داده و جلوگیری از گسترش و توسعه دامنه درگیری به حوزه‌های حساس و دیگر کشورها از جمله اهدافی است که حکمرانی کشور باید بدان توجه کند. گسترش رفت‌وآمد با همسایگان و دیگر کشورهای منطقه و نیز طرف‌های اروپایی و یافتن راه‌حلی برای پیگیری مذاکرات با آمریکا به شرط قطع درگیری‌های نظامی در شرایط موجود از جمله موضوعاتی است که برای آن باید تدبیر کرد.

۲- توجه به سیاست داخلی و یکی از وجوه بااهمیت آن یعنی افکار عمومی بعد دیگری از بایسته‌های شرایط حساس امروز کشور است. افکار عمومی در این شرایط تابعی از واقعیات میدانی و دیگر شاخص‌هایی است که با زندگی روزمره و عمومی هم‌وطنان در ارتباط است. مدیریت این شرایط به‌ویژه شرایط اقتصادی و حتی میزان تلفات انسانی جنگ نیازمند هماهنگی بین میدان و فرماندهی جنگ و شیوه‌های درگیری و ابعاد درگیری با احتساب آینده‌نگری و محاسبات دقیق از پیامدهای هر اقدامی با شرایط داخلی به‌ویژه با شرایط اقتصادی و رفاهی است. هماهنگی همه ارکان اداره کشور در این برهه بیش از هر زمان دیگری ضروری است.

۳- بیش از ۱۴ استان کشور به نوعی به‌صورت مستقیم تحت تأثیر رویداد جنگی روزهای اخیر قرار گرفته‌اند. آنچه در این روزها در اخبار داخلی بازتاب بسیار گسترده‌ای داشته، اخبار و رویدادهای جنگی روی‌داده در تهران است. ترور فرماندهان نظامی، ترور شخصیت‌های علمی و هسته‌ای، تخریب مراکز مسکونی و کشته‌شدن شهروندان غیرنظامی از جمله اخباری است که در این روزها در رسانه‌های کشور منتشر شده و بازتاب رسانه‌ای داشت. با وجود اهمیت اساسی این دست از اخبار که در سطح پایتخت و تهران روی داده و در سطح ملی نیز مورد توجه قرار گرفته است، اما واقعیات جنگ تنها متمرکز بر تهران نیست و همان‌طورکه در بالا اشاره شد، بخش بزرگی از دیگر نقاط غربی و مرکزی و جنوبی کشور به‌ویژه استان‌های مرزی نیز به درجاتی درگیر عوارض درگیری‌های نظامی اخیر میان ایران و اسرائیل شده‌اند.

بخشی از ابعاد درگیرشدن دیگر مناطق کشور و استان‌ها با رویدادهای اخیر، حملات اسرائیل به مراکز نظامی و غیرنظامی مختلفی است که در دیگر استان‌های کشور به جز تهران روی داده است. متأسفانه این دست از رویدادها که گاه ابعاد بسیار غم‌انگیزی نیز داشته‌اند، مانند حمله اسرائیل به کارخانه خودروسازی فردا موتورز در بروجرد (استان لرستان)، از جمله پیامدهای حملات اسرائیل به مناطق غیرنظامی است که البته بسیاری از رسانه‌های کشور در پوشش اخبار حملات اسرائیل به مناطق نظامی و غیرنظامی در دیگر استان‌های کشور نیز مشارکت گسترده و جدی نداشته‌اند.

تعریف‌نشدن سیاست رسانه‌ای کشور به‌ویژه پوشش مستقیم و دقیق رویدادهای جنگی در استان‌ها و مناطق مختلف کشور از جمله مسائلی است که در سیاست رسانه‌ای کشور نیازمند تجدید نظر است. اینکه به گفته مسئولان استانی در استان آذربایجان شرقی تاکنون ده‌ها نفر کشته و زخمی شده‌اند، نمایانگر پیامدهای درگیری‌های اخیر در برخی از استان‌های کشور است که به اندازه کافی بازتاب رسانه‌ای نداشته است.

توجه شود که افزون بر ابعاد نظامی و راهبردی چرایی سازمان‌یافتگی حملات هوایی اسرائیل به استان‌های مرزی و دیگر استان‌های کشور برای بازشدن راه دسترسی ساده‌تر به تهران، چرایی حملات گسترده در استان‌های مرزی ابعاد دیگری هم دارد که در این شرایط نباید از آن غفلت کرد. برهم‌خوردن نظم ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک و استراتژیک منطقه و حتی استفاده ابزاری احتمالی از برخی نیروهای ضد ایرانی و وابسته برای پیشبرد اهداف راهبردی اسرائیل از جمله دلایل تمرکز بر حملات در غرب و شمال غرب و جنوب کشور است. این مسئله با اهمیت بیش از پیش نیازمند توجه و مراقبت جدی است.

۲۱۳۰۲