غزال زیاری: در روزهای اخیر، درگیری‌های لفظی و رسانه‌ای بین ایلان ماسک و دونالد ترامپ، دو چهره قدرتمند و تأثیرگذار دنیای سیاست و فناوری، به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات روز تبدیل شده است.
این کشمکش‌ها که در ابتدا رنگ‌وبوی سیاسی داشتند، حالا به تهدیدی مستقیم برای سرمایه‌گذاری‌ها، پروژه‌های فضایی و اعتبار جهانی شرکت‌های تحت مالکیت ماسک، از جمله اسپیس‌ایکس (SpaceX) و تسلا (Tesla) تبدیل شده‌اند.
سقوط اعتبار و ارزش سهام؛ تسلا در خط مقدم
ماجرا از آنجا شروع شد که ایلان ماسک با لحن تندی به سیاست‌های مالی ترامپ و به‌ویژه بسته جدید بودجه‌ای او حمله کرد و آن را “یک فاجعهٔ چندش‌آور” نامید. مخالفت علنی ماسک با رئیس‌جمهور آمریکا، آن هم در شرایطی که خودش یکی از حامیان ترامپ بود، خیلی زود به یک جنگ رسانه‌ای علنی در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد.
در نتیجه این درگیری، سهام تسلا افت چشم‌گیری کرد و کار به‌جایی رسید که رأس گربر، یکی از سرمایه‌گذاران باسابقه تسلا، در گفتگو با بلومبرگ اعلام کرد که ماسک دیگر در راستای منافع سهامداران عمل نمی‌کند و امپراتوری ماسک در حال فروپاشی در برابر چشمان جهانیان است.
اسپیس‌ایکس در خطر؛ وابسته به قراردادهای دولتی
اما در این شرایط به نظر می‌رسد که خطر اصلی نه برای تسلا، بلکه برای اسپیس‌ایکس در کمین است.
برخلاف تصور عمومی، این شرکت خصوصی وابستگی زیادی به قراردادهای دولتی، به‌ویژه از طرف ناسا و سایر نهادهای فدرال دارد. ترامپ در پاسخ به انتقادهای ماسک تهدید کرد که ممکن است تمام یارانه‌ها و قراردادهای دولتی مرتبط با ماسک را لغو کند و در پلتفرمش Truth Social در این‌باره نوشت: «راحت‌ترین راه برای صرفه‌جویی در بودجه، قطع یارانه‌ها و قراردادهای دولتی ایلان است.»
تهدید ماسک: زمین‌گیر کردن کپسول دراگون
البته ماسک هم در واکنش به این تهدیدها، ساکت ننشست و در یک اقدام جنجالی، در پستی در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد که اسپیس‌ایکس “فرآیند از رده خارج‌سازی کپسول دراگون را آغاز خواهد کرد.”
دراگون، یکی از مهم‌ترین ابزارهای ناسا برای ارسال فضانورد و محموله به ایستگاه فضایی بین‌المللی است و از آنجا که کپسول Starliner شرکت بوئینگ، هنوز درگیر مشکلات فنی است و روسیه تنها گزینه موجود برای ارسال فضانورد به فضا محسوب می‌شود، تهدید ماسک می‌تواند امنیت فضایی آمریکا را به خطر بیندازد.
ناسا در بن‌بست؛ بازگشت به وابستگی به روسیه؟
این شرایط در حالی رقم می‌خورد که ناسا پس از سال‌ها تلاش برای قطع وابستگی به پروازهای فضایی روسیه و صرف هزینه‌های هنگفت برای توسعه توانمندی‌های داخلی، حالا دوباره با خطر بازگشت به همان شرایط گذشته مواجه شده است.
در صورت توقف فعالیت دراگون، کپسول سایوز روسیه تنها گزینه جایگزین است که گنجایش سه نفر را دارد و در حال حاضر به‌صورت مشارکتی با حضور فضانوردان روس و آمریکایی فعالیت می‌کند.
در واقع، هرگونه اختلال در برنامه‌های اسپیس‌ایکس، احتمالاً بار دیگر دست آمریکا را برای حضور مستقل در فضا کوتاه کرده و وابستگی‌اش به روسیه را افزایش خواهد داد؛ آن‌هم در شرایطی که تنش‌های ژئوپولیتیک میان دو کشور در بالاترین سطح خود قرار دارد.
ریسک برای آینده فضانوردی آمریکا
علاوه بر برنامه‌های جاری، اسپیس‌ایکس نقشی کلیدی در پروژه‌های آینده ناسا نیز دارد. از جمله:
- اجرای مأموریت‌های علمی فضایی
- انتقال بار و خدمه به ایستگاه فضایی
- و مهم‌تر از همه، نقش حیاتی در بازگرداندن انسان به سطح ماه با استفاده از موشک استارشیپ (Starship)
در حالی‌که اخیراً نهمین پرواز آزمایشی استارشیپ در میانه پرواز از کنترل خارج شده و ناکام ماند، ناسا همچنان این سامانه را به‌عنوان ابزار اصلی برای فرود بر ماه مدنظر دارد و انتظار می‌رود که بحران سیاسی به وجود آمده و تهدید توقف همکاری‌ها، تمام این برنامه‌ها را در معرض تأخیر یا حتی لغو قرار دهد.
آینده مبهم امپراتوری ماسک
با وجودی که ایلان ماسک با نبوغ فنی و ریسک‌پذیری‌اش، سهم بزرگی در پیشرفت فنّاوری و حمل‌ونقل فضایی داشته، اما به نظر می‌رسد که رفتارهای اخیرش سطح کلان سیاسی و رسانه‌ای، آینده امپراتوری‌اش را با خطراتی جدی مواجه کرده است.
سرمایه‌گذارانی مثل گربر هشدار می‌دهند که ادامه این روند ممکن است منجر به شکایت‌های حقوقی از سوی سهامداران شده و حتی ارزش‌گذاری اسپیس‌ایکس به‌عنوان یکی از ارزشمندترین شرکت‌های خصوصی جهان، به نصف کاهش یابد.
منابع: finance.yahoo و business-standard
۲۲۷۲۲۷
