رسول سلیمی: مشاجره اخیر میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، واکنش‌های گسترده‌ای در روزنامه های داخل کشور برانگیخته است. این در حالی است که روزنامه‌های اصول‌گرا یک مضمون مشترک را در تحلیل های خود دنبال کردند. نگرانی عمیق از قرار گرفتن ایران در موقعیت‌های مذاکره ایران با امریکا که ممکن است به تحقیر ایران منجر شود. ترسی که به نظر می رسد ناشی از عدم اطمینان به ظرفیت های درونی ایران در مذاکرات است.
کیهان: نمایش تحقیر و بازیچه غرب
روزنامه کیهان، که به مواضع تند اصول‌گرایانه‌اش شناخته می‌شود، مشاجره را فرصتی برای انتقاد از هر دو طرف می‌بیند. در مطلبی با تیتر «ترامپ و زلنسکی؛ دعوای ساختگی ابرقدرت‌ها برای فریب جهان»، کیهان می‌نویسد: «آمریکا بار دیگر ثابت کرد که حامی صلح نیست و زلنسکی تنها یک بازیچه در دست غرب است.» این روزنامه با لحنی احساسی و استفاده از واژگانی مانند «استکبار»، مشاجره را نمایشی بی‌اهمیت جلوه می‌دهد که هدف آن فریب افکار عمومی جهانی است.
این رویکرد نشان‌دهنده تلاش کیهان برای تضعیف اعتبار آمریکا و اوکراین است، اما در لایه عمیق‌تر، پیامی به مخاطبان داخلی دارد: مذاکره با غرب به نتیجه‌ای جز تحقیر نمی‌رسد. تحلیل‌گران کیهان به نظر می‌رسد از تکرار سناریویی مشابه برای ایران هراس دارند، جایی که وابستگی به قدرت‌های خارجی به ضعف و سرافکندگی منجر شود.
وطن امروز: زلنسکی، نماد شکست در برابر غرب
روزنامه وطن امروز با تیتر «آتش در خرمن اروپا؛ مشاجره‌ای که زلنسکی را رسوا کرد»، زاویه‌ای تهاجمی‌تر اتخاذ کرده است. این روزنامه می‌نویسد: «ترامپ خطاب به زلنسکی گفت: تو فقط پول می‌خواهی، و زلنسکی در برابر این سخنان در موضع ضعف قرار گرفت.» لحن طعنه‌آمیز و تمسخرآمیز متن، زلنسکی را فردی طمع‌کار و فاقد قدرت نشان می‌دهد.
وطن امروز با برجسته کردن ضعف اوکراین، به‌طور ضمنی از قدرت‌نمایی ترامپ ستایش می‌کند، اما هدف اصلی‌اش ارسال هشداری به داخل است. این روزنامه تلویحاً می‌گوید که وابستگی به غرب، همان‌طور که زلنسکی را در برابر ترامپ تحقیر کرد، می‌تواند برای هر کشوری که وارد مذاکره با آمریکا شود، تکرار شود. این نگرانی از تحقیر، ریشه در دغدغه اصولگرایان برای حفظ عزت ملی در برابر فشارهای خارجی دارد.
جام جم: درس عبرت برای غرب‌گرایان
جام جم، وابسته به صداوسیما، با تیتر «تحقیر زلنسکی درس عبرت برای غرب‌گرایان» به این موضوع پرداخته است. در متن آمده: «ترامپ به زلنسکی گفت: تو بدون ما هیچی نیستی، و زلنسکی در برابر دوربین‌ها سرافکنده شد.» لحن این روزنامه متعادل‌تر از کیهان و وطن امروز است، اما همچنان طعنه‌آمیز و انتقادی باقی می‌ماند.
جام جم این مشاجره را به یک درس اخلاقی برای حامیان مذاکره با غرب در ایران تبدیل می‌کند. این رویکرد نشان می‌دهد که تحلیل‌گران اصول‌گرا از قرار گرفتن ایران در موقعیتی مشابه زلنسکی نگران‌اند، جایی که مذاکره با آمریکا به جای قدرت، به تحقیر و سرخوردگی منجر شود. این پیام به مخاطبان داخلی، به‌ویژه منتقدان داخلی که خواستار دیپلماسی بازتر هستند، هشدار می‌دهد.
جوان: پایان افسانه مذاکره با غرب
روزنامه جوان، با تیتر «زلنسکی در چنگال ترامپ: پایان افسانه غرب»، می‌نویسد: «ترامپ اعلام کرد: اوکراین بدون آمریکا دوام نمی‌آورد، و زلنسکی در برابر این سخنان حرفی برای گفتن نداشت.» زبان این روزنامه پر از استعاره‌های نظامی و تهاجمی است و زلنسکی را به‌عنوان یک بازنده کامل ترسیم می‌کند.
جوان با این روایت، پایان هژمونی مذاکره با غرب را تبلیغ می‌کند و تلویحاً از قدرت‌گیری چهره‌هایی مثل ترامپ استقبال می‌کند، زیرا این امر جبهه متحد غرب را تضعیف می‌کند. اما در پس این تحلیل، ترس از تحقیر نهفته است. تحلیلگر روزنامه جوان به نظر می‌رسد نگران است که اگر ایران وارد مذاکراتی مشابه شود، ممکن است در برابر فشارهای آمریکا به موقعیتی ضعیف و تحقیرآمیز کشیده شود.
تحقیر، دغدغه اصلی اصولگرایان
بررسی متون نشان می‌دهد که روزنامه‌های اصول‌گرا مشاجره ترامپ و زلنسکی را به‌عنوان آینه‌ای برای نگرانی‌های خود می‌بینند. کیهان با تأکید بر «بازیچه بودن زلنسکی»، وطن امروز با اشاره به «موضع ضعف» او، جام جم با درس عبرت خواندن این رویداد، و جوان با اعلام «پایان افسانه غرب»، همگی یک پیام مشترک دارند: مذاکره با آمریکا می‌تواند به تحقیر منجر شود. در همین راستا مهدی فضائلی در توییتی با اشاره به بیانیه گام دوم رهبرانقلاب که در بهمن۱۳۹۷ منتشر شد با اشاره به مشاجره ترامپ و زلنسکی در دو روز قبل نوشت «تحقیر خفت‌بار زلنسکی در مذاکره با ترامپ عبرت است برای کسانی که بوسه بر پنجه گرگ را توصیه می‌کنند، هشداری که در بیانه گام دوم مطرح شده است»
برجام، استثنایی در تاریخ مذاکرات
با این حال، یک نمونه تاریخی وجود دارد که اصولگرایان نمی‌توانند به‌راحتی آن را نادیده بگیرند: مذاکرات برجام. در سال ۲۰۱۵، ایران مستقیماً با آمریکا و قدرت‌های جهانی مذاکره کرد و به توافقی دست یافت که به تحقیر منجر نشد. این مذاکرات، که به امضای برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) انجامید، نشان داد که دیپلماسی با غرب می‌تواند بدون از دست رفتن عزت ملی پیش برود. این استثنا شاید توضیح دهد چرا اصولگرایان اکنون با حساسیت بیشتری به مشاجره‌هایی مانند ترامپ و زلنسکی نگاه می‌کنند؛ حساسیتی که از دیدگاه روانشناسی سیاسی از نوعی عدم اعتماد به نفس و اطمینان به مذاکره ای موفق با امریکا نشات می گیرد و از سوی دیگر به اهرم فشار تبلیغاتی برای القای تکرار تحقیر اوکراین برای ایران در صورت مذاکره با امریکا حکایت دارد. در هر حال به نظر می رسد ترس از تحقیرشدن در برابر ترامپ، پیام مستقیمی بوده که اصولگرایان از رویدادهای اخیر کاخ سفید دریافت کردند.
۲۱۳۳۱۵