بسیاری از سایت‌های خبری و غیرخبری، برای بالا بردن بازدید و کشاندن مخاطب بینوا به سمت کلیک، حقه‌های عجیب و غریبی به کار می‌برند. به همین خاطر، وقتی که چشمم به تیتر «ترامپ! هر غلطی می‌خواهی بکن» افتاد، با خودم گفتم: کاش دکترای تیترزنی انحرافی را بدهند به این بنده خدا. اما وقتی در یکی دو سایت دیگر هم، چشمم به تیتری شبیه این افتاد، صرفه جویی در مصرف اینترنت گرانقیمت را کنار نهاده و ویدیو را کلیک کردم. دیدم واقعا آقا مسعود پزشکیان، خطاب به ترامپ گفته است: هر غلطی می‌خواهی بکن!
خب…سخنان رییس جمهور، از چند زاویه قابل بررسی است. این روزها، او تحت فشار بسیاری از تندروهای داخلی است و دو تن از یاران مهم یمین و یسارش را کله پا کرده‌اند. لذا بعید نیست برای راضی نگه داشتن پایداریچی‌ها و دیگران چنین سخنی به کار برده است. ولی تناقضی در این فرضیه وجود دارد. چرا که پزشکیان در همان جلسه‌ی اسیتضاح وزیر معزولِ اقتصاد، درباره‌ی مذاکره با آمریکا گفته بود؛ به خاطر مخالفت رهبری این موضوع را کنار نهاده است. او برای اطمینان بخشی در مورد وداع دستگاه دیپلماسی با مسیر مذاکره با واشنگتن گفته بود: «تموم شد رفت». اما بعدها، سخن از نامه‌ی ترامپ به میان آمد و تویت مشاور سابق روحانی درباره‌ی تصمیم مهم یکشنبه‌ای جمهوری اسلامی. حالا هم که آقا مسعود با لحنی دلنشین، پیرمرد موطلایی کاخ سفید را بدین شیوه می‌راند. چرا پزشکیان در این سخنان، از زلنسکی و برخورد زشت ترامپ مثال می‌آورد؟ مگر موقعیت ایران و اوکراین و پزشکیان و زلنسکی یکی است؟ حقیقتا چند چند شدیم؟ قضیه چیست؟
آیا در شرایطی که ظریف به توصیه‌ی قاضی القضات استعفا داده و به دانشگاه بازگشته است، هنوز هم از خیابان انقلاب، نسخه‌های دیپلماتیک به پاستور می‌فرستد؟ ممکن است ظریف یا تخت روانچی یا فردی دیگر چنین توصیه‌ای به رییس جمهور کرده باشد؟ اگر چه ظریف و امثال او، معمولا چنین ادبیاتی به کار نمی‌برند، ولی آیا ممکن است به قاعده و قیاس همان جمله‌ی هیجانی «هرگز یک ایرانی را تهدید نکن» این بار هم جمله‌ای چندوجهی پیشنهاد کرده باشند؟ چشمم آب نمی‌خورد!
به نظرم خود آقا مسعود پزشکیان، با برداشتی خودمانی و لحنی خودمانی، در لحظه به این جمعبندی رسیده و در لحظه تصمیم گرفته به زعم خودش، یک تیر و چند نشان بزند. هم ترامپ قلدر و گستاخ را سرجایش بنشاند، هم گلاب بپاشد به دیوار کاهگلی قلبِ کسانی که با این تعابیر کیفور می‌شوند و احیانا زیر لب می‌گویند: خدا را صد مرتبه شکر! آقا مسعود دست فرمان خوبی دارد.
سوال اینجاست: در شرایط کنونی، جمله‌ی تند پزشکیان، علاوه بر کارکرد داخلی، اثرگذاری بین‌المللی هم دارد؟ کاری به موضوعاتی همچون ادبیات سیاسی و پروتوکول‌های موضع‌گیری مقامات عالی ندارم. فقط تمایل دارم از رییس جمهور سوال کنم: آیا شما به تفاوت‌های عمده‌ی پسزمینه‌ی تاریخی این جمله و همچنین تفاوت‌های موقعیت ایران و اوکراین واقف هستید؟
می‌دانیم که برای نخستین بار، بنیانگذار انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و پس از تسخیر سفارت آمریکا این جمله را به کار برد. یعنی در آن روزهایی که تمام جهان، چشم به ایران دوخته بود. اگر جملات آن فایل ویدیویی قدیمی را به دقت گوش دهیم، می‌فهمیم که مقصود دقیق از بیان جمله‌ی مزبور این بود: آمریکا جرات مداخله‌ی نظامی ندارد. چرا که اولا اگر توانش را داشت، شاه را سر پا نگه می‌داشت. دوم این که آمریکا در شرایطی که مردم ایران انقلاب کرده و پیروز شده‌اند، با چنین اقدامی، به تقابل با جهان بر نمی‌خیرد.
حالا که ۴۶ سال از آن روزها گذشته، هم یادآوری شرایط سیاسی و تاریخی زمانه، هم موقعیت صاحب آن جمله در کسوت مرجعیت و رهبری، هم توصیه‌ی اکید ایشان به دومین رییس جمهور ایران (شهید رجایی) درباره‌ی ضرورت استفاده از ادبیات دیپلماتیک، می‌تواند ما را به این نتیجه گیری برساند که لازم نیست پزشکیان از این باب وارد شود.
شاید تاریخ آمریکا و کاخ سفید، رییس جمهوری لمپن‌تر و گستاخ‌تر از ترامپ به خود ندیده، اما راه چاره برای مقابله با اظهارات تهدیدآمیز، مواضع شتابزده و ناشیانه و برخوردهای تند و غیرحرفه‌ای او، استفاده از جملات تند نیست. اگر به حمایت مردم، دلگرم و مسلح نباشید، این جملات هیچ طفل گریزپایی را هم نخواهد ترساند.
نمی دانیم نظام حکمرانی جمهوری اسلامی، برای مذاکره یا عدم مذاکره با آمریکا و دیگران، چه برنامه و نقشه راهی دارد. ولی دوست دارم خطاب به رییس جمهور بگویم:
دمِ عیدی، شرایط زیست و معیشتِ مردمانِ این سرزمین، ایجاب می‌کند به فکر آنان باشید. درمان اگر میسر نیست، دست کم مُسکنی بدهید دردمان کم شود. شما چندین معاون و مشاور دارید. بخشی از کارها و سخنان و موضع گیری‌ها را بدانها محول کنید. حتی می‌توانید با افراد جناح مخالفتان هماهنگی کنید و از آنها بخواهید بر اساس یک تقویم دقیق و حساب شده، هر چند روز یک بار، در ساعاتی معین، خطاب به آمریکا و ترامپ، الفاظ و صفاتی به کار ببرند، بسی تند و فلفلی. ولی بگذارید کار خود شما، چیز دیگری باشد.
۳۱۱۳۱۱