رسول سلیمی: پس از سقوط بشار اسد و به قدرت رسیدن گروههای مخالف در سوریه، جامعه علویان این کشور با چالشهای جدیدی مواجه شده است. در همین حال، علویان ترکیه نیز که سالهاست تحت فشار دولت مرکزی قرار دارند، به دنبال راههایی برای حمایت از همکیشان خود در سوریه هستند که هم اکنون در منازعه ای فرقه ای با تندروهای وابسته به تحریرالشام گرفتار شدند.
علویان سوریه: از قدرت تا تهدید
علویان سوریه که برای بیش از پنج دهه در رأس حکومت این کشور قرار داشتند، اکنون با سقوط بشار اسد در معرض تهدیدات جدی قرار گرفتهاند. الجزیره گزارش داد که پس از تسلط گروههای مخالف بر دمشق، خشونتهایی علیه علویان در مناطق مختلف سوریه افزایش یافته است. در همین راستا رسانه های عربی گزارش دادند در روزهای اخیر شاهد حملات مرگباری علیه روستاهای علوینشین در حومه حمص و حماة بودهایم.
در یکی از این حملات، افراد مسلح ناشناس به روستای «فاحل» در غرب حمص حمله کرده و ۱۳ نفر را به قتل رساندند و ۵۳ نفر دیگر را بازداشت کردند. این اقدامات باعث نگرانی گسترده در میان جامعه علویان شده است. شیخ سلیم نارلی، رهبر طائفه علویان در ترکیه، در مصاحبه با النهار گفت: «ما نگران سرنوشت برادران خود در سوریه هستیم. ما خواهان امنیت و صلح برای همه طوائف، چه علوی، سنی، مسیحی یا یهودی، هستیم.»
نقش ترکیه در سرکوب علویان
ترکیه که سالهاست به عنوان حامی مخالفان بشاراسد شناخته میشود، اکنون در موقعیتی قرار گرفته است که میتواند بر آینده سوریه تأثیر بگذارد. با این حال، اقدامات آنکارا در قبال علویان سوریه و ترکیه با انتقادات زیادی مواجه شده است. شیخ سلیم نارلی در مصاحبه خود اشاره کرد که علویان ترکیه به همراه برخی شخصیتهای سنی مخالف اسد، به آنکارا سفر کردهاند تا با مقامات ترکیه درباره وضعیت علویان در سوریه گفتوگو کنند.
وی افزود: «ما از مقامات ترک خواستیم تا به ظلمهایی که علیه سوریها، به ویژه علویان، اعمال میشود، پایان دهند. آنها از ما استقبال کردند و تأکید کردند که با مظلومان، چه در ترکیه و چه در سوریه، همدردی میکنند.»
با این حال، گزارشها حاکی از آن است که ترکیه در گذشته نقش مستقیمی در سرکوب علویان ترکیه داشته است. بر اساس گزارش ینت نیوز، دولت ترکیه در دهههای گذشته به دلیل فعالیتهای سیاسی و مذهبی علویان، آنها را تحت فشار قرار داده است. این فشارها شامل محدودیتهای مذهبی، ممنوعیت برگزاری مراسم علویان، و حتی دستگیری رهبران این جامعه بوده است. از این رو این انتظار دور از ذهن است که ترکیه در ماجرای برخورد خشونت آمیز دولت فعلی سوریه با آنها، نقش مداخله گر منفی را ایفا کند. چه بسا تلاش ها برای منزوی کردن و تضعیف این گروه از شیعیان که در تقویت قدرت بشاراسد نقش مهمی ایفا کرده بودند، بیشتر شود.
چالشهای پیشروی علویان ترکیه
علویان ترکیه که حدود ۱۲ درصد از جمعیت این کشور را تشکیل میدهند، سالهاست با تبعیضهای مذهبی و اجتماعی مواجه هستند. در همین حال شیخ سلیم نارلی اذعان کرده که: «ما هیچ درخواست خاصی از ترکیه نداشتیم، فقط خواستار پایان دادن به ظلمهایی هستیم که علیه علویان اعمال میشود. ما از ترکیه انتظار داریم که از قدرت منطقهای خود برای حمایت از مظلومان استفاده کند»
تلاشهای بینالمللی برای حمایت از علویان
با افزایش خشونتها علیه علویان در سوریه، جامعه بینالمللی نیز به این موضوع واکنش نشان داده است. بر اساس گزارش های منتشر شده سازمانهای حقوق بشری و کشورهای غربی خواستار حمایت از اقلیتهای مذهبی در سوریه شدهاند. این نگرانیها به حدی است که برخی کشورها، حمایت خود از دولت جدید سوریه را منوط به تضمین امنیت علویان و دیگر اقلیتها کردهاند.
در همین راستا مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا از دولت جدید سوریه خواست عاملان کشتار علویان را پاسخگو کند. سازمان ملل هم از رهبران جدید سوریه خواسته است که برای حفاظت از غیرنظامیان فورا اقدام کند. حال احمد شرع، رئیس جمهور موقت سوریه خواستار صلح و وحدت ملی شده است و از تشکیل کمیتهای برای تحقیق در مورد خشونتها خبر داده است.
گیر پدرسن، فرستاده ویژه سازمان ملل در سوریه، خواهان خویشتنداری و «محافظت از غیرنظامیان» شده است. در عراق مقتدی صدر، روحانی پرنفوذ شیعی عراق، خشونتهای اخیر علیه علویان در سوریه را محکوم کرده و از دولت این کشور خواسته است که مانع «خشونت و فرقهگرایی» و «پاکسازی قومی» شود. در واکنش به افزایش خشونتها، احمد شرع رئیسجمهور موقت سوریه خواستار «حفظ آرامش و وحدت ملی» شده است.
ترکیه و نقش آن در تحولات سوریه
ترکیه یکی از بازیگران کلیدی در بحران سوریه بوده است. این کشور با برنامهریزی استراتژیک دقیق و حمایت از مخالفان سوری، نقش مهمی در سرنگونی رژیم بشار اسد ایفا کرد.
با این حال، اقدامات ترکیه در قبال علویان سوریه و ترکیه با انتقادات زیادی مواجه شده است. در حالی که ترکیه از مخالفان سوری حمایت کرده است، جامعه علویان سوریه و ترکیه احساس میکنند که تحت فشار قرار گرفتهاند. این تنشها نشاندهنده چالشهای پیچیدهای است که ترکیه در تعادل بین منافع استراتژیک خود و حمایت از حقوق اقلیتها با آن مواجه است.
علویان سوریه و ترکیه در شرایطی بحرانی قرار دارند. در سوریه، سقوط بشار اسد و تسلط گروههای مخالف، علویان را در معرض تهدیدات جدی قرار داده است. در ترکیه نیز، علویان سالهاست با تبعیضهای مذهبی و اجتماعی مواجه هستند. با این حال، تلاش رهبران علوی و حمایتهای بینالمللی میتواند راهحلی برای بهبود وضعیت این جامعه باشد.
۲۱۳۳۱۵