جمعیت جهان ممکن است میلیاردها نفر بیشتر باشد

در حال حاضر، سازمان ملل متحد جمعیت جهان را حدود ۸.۲ میلیارد نفر برآورد می‌کند و پیش‌بینی شده است که این رقم تا اواسط دهه ۲۰۸۰ به بیش از ۱۰ میلیارد نفر برسد.

با این حال، پژوهشی که در مجله «ارتباطات طبیعی» (Nature Communications) منتشر شده، نشان داده است که در این برآوردها، جمعیت‌های روستایی ممکن است طی دوره بررسی بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۱۰، به میزان ۵۳ تا ۸۴ درصد، کمتر از مقدار واقعی شمارش شده باشند.

دانشمندان نوشته‌اند: «این موضوع قابل توجه است، زیرا مطالعات بی‌شماری از این مجموعه‌داده‌ها استفاده کرده‌اند بی‌آنکه دقت آن‌ها را در حوزه روستایی زیر سوال ببرند.»

دانشمندان می‌گویند فقدان داده‌های مرجع مناسب، مانع از تلاش‌های جامع برای سنجش دقت مجموعه‌داده‌های جمعیت جهانی شده است.

آنان هشدار می‌دهند که در سرشماری‌های ملی جمعیت، به‌ویژه هنگام برآورد جمعیت‌های روستایی، «محدودیت‌های اساسی» وجود دارد.

پژوهشگران می‌نویسند: «دسترسی به جوامع ساکن در مناطق دورافتاده یا تحت تاثیر درگیری و خشونت، دشوار است و ماموران سرشماری اغلب با موانع زبانی و مقاومت در برابر مشارکت مواجه می‌شوند.»

آن‌ها، با اشاره به یک نمونه، می‌گویند سرشماری سال ۲۰۱۲ در پاراگوئه «ممکن است یک‌چهارم جمعیت را از قلم انداخته باشد».

یوسیاس لانگ-ریتر، یکی از نویسندگان این مقاله از دانشگاه آلتو، گفت: «مطالعه ما برای نخستین بار شواهدی ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد ممکن است بخش قابل توجهی از جمعیت روستایی در مجموعه‌داده‌های جمعیت جهانی نادیده گرفته شده باشد.»

دکتر لانگ-ریتر گفت: «این نتایج قابل توجه‌اند، زیرا این مجموعه‌داده‌ها در هزاران مطالعه استفاده شده‌اند و به‌طور گسترده‌ای مبنای تصمیم‌گیری قرار گرفته‌اند، با این حال، دقت آن‌ها هرگز به‌شکل نظام‌مند ارزیابی نشده است.»

پژوهشگران پنج مجموعه‌داده جمعیتی جهانی را که به‌طور گسترده استفاده می‌شوند بررسی کردند. این مجموعه‌داده‌ها سطح زمین را به سلول‌هایی با فاصله‌ یکنواخت و وضوح بالا تقسیم می‌کنند و شمار جمعیت هر سلول را بر اساس داده‌های سرشماری تعیین می‌کنند.

آن‌ها سپس این ارقام را با داده‌های اسکان مجدد مربوط به بیش از ۳۰۰ پروژه سدسازی روستایی در ۳۵ کشور مقایسه کردند.

دانشمندان می‌گویند چنین داده‌هایی درباره اسکان مجدد می‌توانند نقاط مقایسه مستقلی را درباره جابه‌جایی مردم بین مناطق روستایی و شهری فراهم کنند.

دانشمندان می‌گویند داده‌های مربوط به جابه‌جایی معمولا دقیق‌اند، زیرا شرکت‌های سازنده سد به افراد آسیب‌دیده غرامت پرداخت می‌کنند.

پژوهشگران به‌ویژه بر نقشه‌های مربوط به سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۱۰ تمرکز کردند، زیرا داده‌های مربوط به سدها از سال‌های بعد در دسترس نبود.

بر اساس این بررسی، مجموعه‌داده‌های مربوط به سال ۲۰۱۰ کمترین سوگیری را داشتند، اما همچنان بین یک‌سوم تا سه‌چهارم جمعیت روستایی را از قلم انداخته بودند.

با این حال، پژوهشگران می‌گویند «دلایل قوی» وجود دارد که نشان می‌دهد حتی جدیدترین داده‌ها نیز بخشی از جمعیت جهانی را نادیده می‌گیرند.

دکتر لانگ-ریتر گفت: «اگرچه مطالعه ما نشان می‌دهد دقت این داده‌ها طی دهه‌ها تا حدودی بهبود یافته، اما روند کاملا روشن است: مجموعه‌داده‌های جمعیت جهانی بخش قابل توجهی از جمعیت روستایی را نادیده می‌گیرند.»

این مطالعه از ارائه یک برآورد جدید برای جمعیت جهانی خودداری می‌کند، اما می‌گوید حتی در دقیق‌ترین مجموعه‌داده‌ها، جمعیت روستایی «تا نصف مقدار گزارش‌شده برآورد شده است».

حتی اگر نقشه‌های جمعیتی اخیر به واقعیت نزدیک‌تر باشند، پژوهشگران هشدار می‌دهند که مجموعه‌داده‌های پیشین طی دهه‌ها بر تصمیم‌گیری‌ها تاثیر گذاشته‌اند و ممکن است «تصویری تحریف‌شده» از جابه‌جایی مردم از مناطق روستایی به شهرها ارائه دهند.

اگر چه به نظر می‌رسید کمتر شمرده شدن جمعیت در سراسر جهان به‌شکل نظام‌مند رخ داده باشد، پژوهشگران دریافتند که این اختلاف‌ها به‌ویژه در چین، برزیل، استرالیا، لهستان و کلمبیا، که اطلاعات در آنجاها به‌راحتی در دسترس بود، چشمگیرتر بوده‌اند.

به گفته پژوهشگران، یافته‌های اخیر «پیامدهای گسترده‌ای» دارند، زیرا برآوردهای کنونی نشان می‌دهند که بیش از ۴۰ درصد از ۸.۲ میلیارد نفر جمعیت جهان در مناطق روستایی زندگی می‌کنند.

آنان هشدار می‌دهند که نیازهای ساکنان مناطق روستایی ممکن است در تصمیم‌گیری‌های جهانی کمتر نمایانده شده باشند.

برای نمونه، دانشمندان می‌گویند داده‌هایی که در حال حاضر استفاده می‌شوند ممکن است باعث شوند سیاست‌گذاران برای مراقبت‌های بهداشتی و حمل‌ونقل در مناطق روستایی منابع کافی اختصاص ندهند.

دکتر لانگ-ریتر گفت: «برای آنکه جوامع روستایی دسترسی برابری به خدمات و دیگر منابع داشته باشند، لازم است بحثی انتقادی درباره کاربردهای گذشته و آینده این نقشه‌های جمعیتی داشته باشیم.»

دانشمندان خواستار تقویت سرشماری‌های جمعیتی، استفاده از روش‌های جایگزین برای شمارش جمعیت، و تنظیم دقیق‌تر مدل‌های جمعیتی برای اصلاح نواقص شناسایی‌شده در این بررسی شده‌اند.