تینا مزدکی: ماده ژنتیکی یا ژنوم گیاه سرخس در صورت استخراج به حدود ۱۰۰ متر می‌رسد که این میزان دو برابر ارتفاع برج آزادی تهران است و حتی از «بیگ بن»، بلندترین برج ساعت جهان پیشی می‌گیرد؛ بااین‌حال بسیاری از مردم بی‌تفاوت از کنار آن می‌گذرند.
دکتر ایلیا لیچ از «کیو گاردنز لندن»، باغ‌های گیاه‌شناسی پادشاهی انگلیس می‌گوید «این بزرگ‌ترین ژنومی است که تاکنون از بین همه موجودات زنده روی این سیاره کشف شده است».
اما DNA چیست و چگونه چنین حجم عظیمی درون سلولذخیره شده است، باید گفت ژنوم مجموعه کاملی از دستورالعمل‌های DNA در یک سلول است که شامل تمام اطلاعات موردنیاز برای رشد و نمو یک موجود زنده است.
بسیاری از گیاهان دارای ژنوم بزرگی هستند و دانشمندان می‌خواهند دلیل آن را دریابند. آن‌ها امیدوارند بفهمند که DNA چگونه بر عملکرد گیاه تأثیر و بر خطر انقراض تأثیر می‌گذارد. این سرخس که بانام علمی Tmesipteris oblanceolate شناخته می‌شود، متعلق به گروهی از گیاهان اولیه است که مدت‌ها قبل از پا گذاشتن دایناسورها روی زمین فرگشت یافته‌اند. سرخس‌های موردنظر در کالدونیای نو در اقیانوس آرام و چند جزیره مجاور یافت می‌شود، جایی که روی تنه و شاخه‌های درختان جنگل‌های بارانی رشد می‌کند.
در این پژوهش، محققان بین‌المللی مواد ژنتیکی را از نمونه‌های جمع‌آوری‌شده در کالدونیای نو استخراج کردند. آن‌ها میزان رنگ متصل به DNA را اندازه گرفتند، هر چه رنگ بیشتر باشد، ژنوم بزرگ‌تر است. مشخص شد که سرخس دارای اندازه ژنوم ۱۶۰ میلیارد جفت باز DNA است که وقتی باز شود تا حدود ۱۰۰ متر کشیده می‌شود.
برای مقایسه، ژنوم انسان شامل حدود ۳ میلیارد جفت باز است که تا حدود دو متر کشیده می‌شود و ژنوم سرخس تقریباً ۵۳ برابر انسان است. این سرخس اکنون دارای سه رکورد جهانی گینس برای بزرگ‌ترین ژنوم، بزرگ‌ترین ژنوم گیاه و بزرگ‌ترین ژنوم سرخس است. آدام میلوارد از رکوردهای جهانی گینس می‌گوید:«فکر کردن به این‌که این سرخس با ظاهری بی‌ضرر ۵۰ برابر بیشتر از انسان‌ها DNA دارد، نشان می‌دهد که هنوز چیزهای زیادی در مورد پادشاهی گیاهان وجود دارد که ما نمی‌دانیم.»
گیاهان و جانوران DNA بیشتری درون سلول‌های خود جا داده‌اند که در داخل هسته هر سلول پیچیده شده است. این ماده ژنتیکی یا ژنوم، تمام اطلاعاتی را که جاندار برای عملکرد خود نیاز دارد، فراهم می‌کند که در رشته‌های طولانی DNA به نام کروموزوم ذخیره شده است. تنوع زیادی در اندازه ژنوم وجود دارد. در قلمرو حیوانات، برخی از بزرگ‌ترین ژنوم‌ها در لانگ‌فیش و سمندر با حدود ۱۲۰ میلیارد جفت به ثبت رسیده است. البته همه گیاهان نیز دارای ژنوم بزرگ نیستند. درخت بلوط ژنوم نسبتاً کوچکی دارد اگر تمام DNA را از یک سلول یک درخت بلوط بیرون بیاورید، شاید تنها به ۶۶ سانتی‌متر برسد.
منبع: bbc
۵۴۳۲۳
