تینا مزدکی: شرکت دفاع و هوافضای Kongsberg نروژ راهحل جدیدی برای دفاع هوایی-زمینی به نام NOMADS یا سیستم دفاع هوایی مانور ملی راهاندازی کرده است. به نظر میرسد که این سیستم با درس گرفتن از وضعیت اوکراین، برای حفاظت از نیروهای در حال حرکت طراحیشده است. البته قبلاً گزارشهایی منتشر شده بود مبنی بر اینکه NOMADS ممکن است در اختیار ارتش اوکراین نیز قرار بگیرد.
در طول جنگ سرد، نروژیها از سیستم SHORADS استفاده میکردند که بهطور خاص روی خودروی زرهی سوار میشد؛ اما پساز پایان جنگ سرد، این سیستم تا حدودی کنار گذاشته شد. اکنون NOMADS بر تداوم تجدید علاقه به پدافند هوایی کوتاهبرد (SHORAD) تأکید میکند و بخش مهمی از مدرن سازی ارتش نروژ، بهویژه در منطقه قطب شمال خواهد بود. سامانه دفاع هوایی مانور ملی NOMADS، سامانه دفاع هوایی متحرک و مستقر روی زمین است که برای محافظت از واحدهای مانور ارتش طراحی شده تا بتواند در خط مقدم و در برابر تهدیدات هوایی پیچیدهتر کارآمد باشد.
این سیستم که با همکاری نیروهای مسلح نروژ طراحیشده، برای نصب روی طیف وسیعی از خودروهای زرهی مکانیزه طراحیشده است که مدل پایه آن با یک دستگاه ACSV G5 (خودروی پشتیبانی رزمی زرهی) از شرکت FFG آلمان (Flensburger Fahrzeugbau GmbH) ادغامشده است. FFG همچنین ۵۰ فروند ACSV G5 را در پیکربندیهای مختلف به نیروهای مسلح نروژ عرضه میکند.
فناوریهای سیستم موشکهای سطح به هوای پیشرفته ملی میانبرد NASAMS (سامانهای که توسط ایالاتمتحده و اوکراین و همچنین نروژ استفاده میشود)، در NOMADS نیز به چشم میخورد و شامل رادار فعال سهبعدی آرایه اسکن الکترونیکی (AESA)، یک دستگاه مسافتیاب لیزری و همچنین سنسورهایی با دوربین روز و شب و دوربین حرارتی است. طبق گزارشها، این رادار توسط شرکت دانمارکی Weibel تأمین میشود و Kongsberg میگوید برد آن حداقل ۵۰ کیلومتر است.
همه این حسگرها علاوه بر اینکه میتوانند با یکدیگر ترکیب شوند؛ با دادههای سامانههای خارج از برد نیز ترکیب میشوند و از طریق معماری فرمان و کنترل (C2) که از NASAMS گرفتهشده و با سیستم شناسایی دوست یا دشمن (استاندارد ناتو) و همچنین ارتباطات VHF و UHF پشتیبانی خواهند شد.
سلاحهای استاندارد برای NOMADS شامل چهار فروند AIM-9X سایدوایندر آماده شلیک است که بیشتر بهعنوان سلاحهای هوا به هوا شناخته میشود. این زرهپوش همهکاره علاوه بر تسلیحات از راه دور، به مسلسل کالیبر ۵۰ و مسدودکننده فرکانس رادیویی برای مقابله بهتر با تهدیدات نزدیک از سوی پهپادهای کوچک، ازجمله انواع FPV نیز مجهز است. علاوه بر این NOMADS برای استفاده در برابر سایر پهپادها، موشکهای کروز، بالگردها و هواپیماهای بالثابت مناسب است.
اهمیت این نوع قابلیت را در خط مقدم نمیتوان نادیده گرفت، بهویژه در برابر بالگردهای تهاجمی که کارایی بالای خود را در اوکراین ثابت کردهاند. انتظار میرود NOMADS برای مأموریتهای اصلی میدان نبرد، پشتیبانی از نیروهای مانور در سطح گردان و تیپ، بهطور مستقل عمل کند و از طریق معماری C2 نیز میتوان آن را به شبکههای پدافند هوایی یکپارچه گستردهتر وصل کرد.
به گفته وزارت دفاع نروژ، NOMADS اخیراً در آندویا آزمایش شد که منطقهای عملیاتی کلیدی برای نیروهای مسلح نروژ و بهطورکلی محیطی استراتژیک با توجه به گسترش نظامی روسیه در قطب شمال است. اگرچه این سیستم راهحلی موقت است و نروژ متعهد شده که موشکهای هوا به هوای IRIS-T را که قبلاً توسط جنگندههای F-16 بازنشستهاش استفاده میشد، به اوکراین منتقل کند؛ اما این آزمایش شامل شلیک موشکهای هوا به هوای IRIS-T از NOMADS بود.
قرار است یگان اولیه شامل شش سامانه NOMADS به نیروهای مسلح نروژ تحویل داده شود که بنا بر گزارشها، چهار سیستم از آنها قبلاً تحویل داده شدهاند و قرار است بین سالهای ۲۰۲۶ و ۲۰۲۸ بهطور کامل عملیاتی شوند. این اقدامات بخشی از توسعه گسترده قابلیتهای دفاع هوایی نروژ است که شامل برنامههایی برای ۲ برابر کردن تعداد موشکهای زمین به هوای میدانی است. نرگارد، سخنگوی آژانس مواد دفاعی نروژ گفت: «نیروهای مسلح نروژ به دفاع هوایی مدرنی نیاز دارند تا بتوانند با حریف پیشرفته مبارزه کنند.»
گزارشهای رسانههای آلمانی حاکی از آن است که علاوه بر نروژ، هلند نیز علاقهمند به خرید این سامانه است. ظاهراً هلند نیازمند ۱۸ سامانه مجهز به موشک AIM-9X است. همچنین به دنبال آن است که هر یک از این سامانهها را با بیش از ۴ تیر موشک استاندارد موجود در مدل پایه مسلح کند. علاوه بر این، گفته میشود که دولت آلمان نیز در حال بررسی خرید این سیستم برای اوکراین است.
درحالیکه ACSV G5 مورداستفاده در سیستم را میتوان از FFG آلمان تهیه کرد، باید توافق گستردهتری با نروژ، ایالاتمتحده، اوکراین و دانمارک وجود داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که سایر اجزای حیاتی NOMADS بتوانند به آن تحویل داده شوند. بااینحال ماهیت ماژولار سیستم میتواند این فرآیند را آسانتر کند. بهعنوانمثال، رادار و سایر حسگرها را میتوان از منابع دیگر تهیه کرد، درحالیکه تسلیحات اصلی موشکهای AIM-9X را میتوان با موشکهای IRIS-T جایگزین کرد.
هر دو نوع موشک AIM-9X و IRIS-T قبلاً به اوکراین عرضه شدهاند، که مورد اول در برنامههای «FrankenSAM» گنجانده شده که سامانههای دفاع هوایی برجامانده از دوران شوروی را برای شلیک موشکهای غربی تطبیق میدهد. اوکراین نیز اکنون تقاضای سیریناپذیری برای دفاع هوایی-زمینی دارد و نیاز به SHORADS دارد بهویژه آنهایی که قادر به همراهی با نیروهای مانور هستند. با انعکاس این نیاز، شرکت آلمانی راینمتال در حال حاضر به ارزیابی این موضوع مشغول است که آیا تانکهای لئوپارد۱ برجامانده از دوران جنگ سرد میتوانند برجکهای خود را برای نصب سیستم دفاع هوایی کوتاه برد مبتنی بر اسلحه Skyranger 35 تعویض کنند یا خیر.
با این تفاسیر به نظر میرسد NOMADS راهحل مناسبی برای اوکراین ارائه میدهد؛ چراکه سطح بالایی از حفاظت و درجه قابلتوجهی از تحرک را با هم ترکیب میکند. این سیستم علاوه بر پشتیبانی از واحدها در میدان نبرد (ازجمله واحدهای متحرک) میتواند دفاع نقطهای را برای تأسیسات حیاتی، ازجمله اتصال به شبکههای دفاع هوایی موجود، فراهم کند.
پهپادهای روسیه و موشکهای کروز، تهدید قابلتوجهی برای اوکراین به شمار میرود و NOMADS برای مقابله با آن طراحی شده است. درعینحال، توسعه SHORADS زرهی، بسیار متحرک و خودکفا در غرب بهخودیخود پیشرفت قابلتوجهی است.
درحالیکه اوکراین در حال حاضر روزانه با تهدیدات موشکهای کروز و پهپادها مواجه است، نگرانیها در مورد این تهدیدات و سایر تهدیدات هوایی اکنون جریانی شبیه به رنسانس را در پدافند هوایی زمینی در سراسر جهان به راه انداخته است که SHORADS در مرکز آن واقع شده است. NOMADS چه به دست اوکراینیها برسد و چه نرسد، اکنون زمان مناسبی برای استفاده از این رنسانس در قابلیتهای دفاع هوایی کوتاه برد است.
منبع: twz
۵۴۳۲۳
