راه پر پیچ و خم سازش تلآویو-ریاض
راه پر پیچ و خم سازش تلآویو-ریاض
به گزارش سیلاد به نقل از ایسنا، ۲ سال پس از ریاست جمهوری «جو بایدن» دستیاران او مذاکره با رهبران عربستان سعودی را برای برقراری روابط دیپلماتیک با تلآویو آغاز کردند اما زمانی که جنگ غزه آغاز شد، گفتوگوها کمرنگ شد. مقامهای آمریکایی و سعودی تلاش کردهاند با درخواست بیشتر از تلآویو از جمله آتشبس در غزه و گامهای برگشتناپذیر به سمت تأسیس کشور فلسطین چشمانداز توافق را احیا کنند. اکنون آنها میگویند که به توافق نهایی در مورد عناصر اصلی آنچه سعودیها از این توافق میخواهند نزدیک شدهاند: «یک پیمان دفاعی متقابل واشنگتن-ریاض و همکاری در مورد برنامه هستهای غیرنظامی در عربستان».
به گفته وزارت امور خارجه آمریکا، «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه ایالات متحده با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان در سفر ماه گذشته خود به ریاض به طور خصوصی در مورد این مسائل صحبت کرده و «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز که راهی عربستان و سرزمینهای اشغالی شده موضوع را پیگیری میکند.
نیویورکتایمز در گزارش خود مینویسد: «بهرغم اهمیت نمادین برقراری روابط با عربستان سعودی هیچ نشانهای مبنی بر حرکت رهبران اسرائیلی برای این کار دیده نمیشود».
رسانه آمریکایی نوشت این مقاومت، همراه با حمله بالقوه ارتش رژیم صهیونیستی به شهر رفح، معامله بزرگ سهجانبه بالقوه را به خطر میاندازد؛ معاهدهای که بایدن آن را به عنوان پایهای برای راهحلی بلندمدت برای دههها درگیری در منطقه پیشبینی میکند. «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر رژیم صهیونیستی اما درخواستها برای ایجاد یک کشور فلسطینی را رد کرده و با این حال حتی یک نظامی حکومتی برای غزه پس از حماس ندارد.
از زمان سفر بلینکن به عربستان، مقامهای آمریکایی و عربستانی نتانیاهو را به چالش کشیده و علناً اعلام کردند نتانیاهو یا قرارداد بزرگ را بپذیرد و به سمت صلح منطقهای و همکاری امنیتی بالقوه با عربستان حرکت کند، یا آن را رد کند و چرخه خشونت در منطقه و انزوای اسرائیل در منطقه را تداوم بخشد.
«متیو میلر» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفته است: ما به کار برای نهایی کردن هر ۲ بخش دوجانبه چنین توافقی و همچنین اینکه مسیر دستیابی به یک کشور مستقل فلسطینی چگونه خواهد بود، ادامه میدهیم.
بخش دوجانبه، اشارهای به مذاکرات بین واشنگتن -ریاض در مورد توافقی است که علاوه بر یک معاهده دفاعی شامل همکاری در مورد برنامه هستهای غیرنظامی با غنیسازی اورانیوم در عربستان و فروش تجهیزات پیشرفته آمریکایی و به طور بالقوه یک معامله تجاری است.
مقامهای آمریکایی تاکید کردهاند که تلآویو برای نهایی شدن هرگونه توافقی باید با تشکیل کشور فلسطین موافقت کند. سالیوان این پیام را در چهارم می در کنفرانس فایننشال تایمز در لندن ارائه کرد. وی با بیان اینکه چشمانداز یکپارچه تفاهم دوجانبه بین آمریکا و عربستان همراه با عادی سازی بین اسرائیل و عربستان همراه با گامهای معنادار به نمایندگی از مردم فلسطین است، افزود: «همه اینها باید با هم جمع شوند».
برخی از تحلیلگران با این حال از یک طرح ثانویه به دلیل دشوار بودن دستیابی به بخش اسرائیلی-فلسطینی سخن گفتهاند. مقامهای سعودی چنین پیشنهادی را علنا مطرح نکردهاند و همچنان بر توافق بزرگتر با تعهد تلآویو در قبال ملت فلسطین اصرار دارند. اما آنها اشاره کردهاند که مذاکرات آمریکا و عربستان تا چه حد پیشرفت کرده است.
«فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان سعودی، ماه گذشته در مجمع جهانی اقتصاد در ریاض گفت: «ما بسیار بسیار نزدیک هستیم و اکثر کارها قبلاً انجام شده است». او در مسیر رسیدن به یک کشور فلسطینی، گفت: «ما خطوط کلی آنچه را که فکر میکنیم باید اتفاق بیفتد، داریم». او با اشاره به مکانیسمهایی در جعبه ابزار جامعه بینالمللی که میتواند بر مقاومت هر طرف، هر خرابکننده، از هر طرف، غلبه کند، گفت: «میتوان اسرائیل را متقاعد کرد».
نیویورکتایمز مینویسد، با این حال، حتی فوریترین درخواست سعودیها از تلآویو – آتشبس پایدار در غزه – فعلا دور از دسترس به نظر میرسد. تلآویو از تعهد به آتش بسدائمی اجتناب کرده و تلاشهای میانجیگران عرب برای جلب موافقت اسرائیل با آتشبس موقت برای آزادی برخی از اسیران تاکنون با شکست مواجه شده است. همزمان، ارتش اسرائیل حملات خود را در رفح افزایش داده، جایی که بیش از یک میلیون فلسطینی در جستجوی سرپناه هستند. عربستان سعودی، آمریکا و سایر کشورها به تلآویو هشدار دادهاند که از حمله به رفح خودداری کند.
مقامهای سعودی همچنان نسبت به هزینه سیاسی داخلی عادی سازی روابط با تلآویو محتاط هستند. «علی شهابی» تحلیلگر عربستانی نزدیک به دولت، گفت: «در این مرحله، به نظر میرسد که یک تیر در تاریکی است».
برخی از مقامهای منطقه میگویند که امارات عربی متحده و بحرین از عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی بر اساس توافقنامه ابراهیم که دولت ترامپ در مهندسی آن در سال ۲۰۲۰ کمک کرد، دستاورد خوبی نداشتند و تلآویو به وعدههای خود مبنی بر احترام به سرزمین فلسطین در کرانه باختری عمل نکرد.
«غیث العمری» کارشناس ارشد موسسه واشنگتن برای سیاست خاورنزدیک، میگوید: «ما همیشه این را از سعودیها میشنویم که میگویند ببینید چه بر سر اماراتیها آمد، ببینید چه اتفاقی برای بحرینیها افتاد».
آمریکاییها میگویند که قبل از جنگ، ۲ طرف آمریکایی و سعودی قصد داشتند از اسرائیلیها امتیازات متوسطی برای فلسطینیها بخواهند اما خطرات در حال حاضر بیشتر است. بایدن توافقی را که شامل یک کشور فلسطینی میشود، جزو مهمی از پایان جنگ میداند و تمایل تلآویو برای تشکیل چنین کشوری میتواند تنها راه «محمد بنسلمان» برای جلب حمایت گسترده شهروندانی باشد که از کشتار حدود ۳۵۰۰۰ فلسطینی در غزه خشمگین هستند.
رسانه آمریکایی در ادامه نوشت تمایل بایدن برای اعطای یک معاهده دفاعی متقابل و سایر منافع به بنسلمان، انحراف شدید از قول او در طول مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری ۲۰۲۰ برای اطمینان از اینکه این کشور به دلیل نقض حقوقبشر، «محکوم» باقی میماند، است. اینها شامل قتل غیرنظامیان در طول جنگ یمن و قتل «جمال خاشقجی» ستوننویس واشنگتن پست و ساکن ویرجینیا در سال ۲۰۱۸ توسط عوامل سعودی در استانبول است.
نیویورک تایمز نوشت، مقامهای آمریکایی و عربستان در حال الگوبرداری از پیمان دفاعی بر اساس پیمانهایی هستند که آمریکا با ژاپن و دیگر متحدان آسیایی بسته است. دو طرف در حال تلاش برای ایجاد شرایطی هستند که باعث ایجاد بند دفاع متقابل شود. بنسلمان خواهان معاهدهای است که توسط اکثریت سنای ایالات متحده تصویب شود. اما مقامات دولت میگویند که بدون یک مولفه قوی اسرائیلی-فلسطینی رسیدن به این توافق کار سختی است، زیرا شک و تردید نسبت به عربستان سعودی در میان بسیاری از قانونگذاران دموکرات و برخی جمهوری خواهان قوی است.
«حسین ایبیش» محقق ارشد موسسه کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن میگوید: «مفهوم اساسی که آنها سعی در ایجاد آن داشتند این است: چه چیزی باعث اقدام آمریکا در دفاع از عربستان سعودی میشود؟ عربستان و دیگران از جمله امارات نمیدانند آمریکا چه زمانی وارد عمل خواهد شد. مقامهای آمریکایی میگویند که آنها همچنین قصد دارند از عربستان قولهایی برای محدود کردن همکاری با چین در زمینه مسائل نظامی و فناوری پیشرفته بگیرند و این پادشاهی به خرید نفت به دلار به جای یوان ادامه خواهد داد».
تحلیلگران میگویند احتمال کمی وجود دارد که عربستان دلار را که واحد پول خودش به آن وابسته است، برای یوان کنار بگذارد.
دولت بایدن همچنین امیدوار است که عربستان متعهد به جلوگیری از افزایش قیمت نفت، به ویژه با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شود.
نیویورکتایمز با بیان اینکه همکاری آمریکا در برنامه هستهای غیرنظامی برای بن سلمان بسیار مهم است، نوشت: مقامها میگویند که مذاکرهکنندگان آمریکایی و سعودی در حال بررسی جزئیات چگونگی نظارت شدید آمریکا بر غنی سازی اورانیوم در داخل کشور هستند.
برخی از قانونگذاران آمریکایی و بسیاری از مقامهای اسرائیلی با داشتن هر نوع برنامه هستهای عربستان سعودی مخالف هستند. «کارن یانگ» محقق ارشد در مرکز سیاست جهانی انرژی دانشگاه کلمبیا میگوید: «برنامه هستهای اولویت اول بنسلمان است. برای ریاض این همیشه یک توافق دوجانبه بوده نه سهجانبه. اسرائیل برای آنها یک مساله حاشیهای بوده است.»
۳۱۰۳۱۰
مجله خبری سیلاد
