خانواده یکی از اصلی ترین و مهم ترین بنیان های یک جامعه محسوب می شود که ابزاری برای حفظ و بقای نسل بشر و رسیدن به خوشبختی و سعادت افراد است. اما در بین جوامع مردم گاهی دیده می شود افراد در انتخاب شریک زندگی دچار اشتباه شده و در نهایت مجبور به طلاق و انحلال ازدواج می‌شوند که به دنبال آن مراحل جدایی و پاک کردن و حذف نام همسر بعد از طلاق به عنوان یک ضرورت عاطفی و اجتماعی مهم مطرح می‌شود که در زندگی آتی فرد از بسیاری از جهات تاثیرگذار خواهد بود.
در این مطلب شرایطی که طبق آن می‌توان نام همسر سابق را در صورت وقوع طلاق یا فوت، از شناسانامه حذف کرد، مرور می‌کنیم.
حذف نام همسر سابق
از مواردی که برای بعضی از نظر عرفی و زیست اجتماعی مهم است، حذف نام همسر از شناسنامه در صورت وقوع طلاق یا فوت است. تا چندوقت پیش این امکان میسر نبود اما اکنون با روشهایی می‌شود نام همسر سابق را از شناسنامه حذف کرد. اگر برایتان سوال است که حذف نام همسر از شناسنامه، در صورت وقوع ازدواج مجدد، همسر فعلی را از گذشته فرد بی‌خبر می‌کند، باید بگوییم که اینطور نیست. حذف اسم همسر سابق از شناسنامه افراد در صورتی قابل اجرا است که فرد پس از طلاق یا مرگ همسر اقدام به ازدواج و ثبت اسم همسر جدید در شناسنامه خود کند یا به زبان ساده همسر جدید از آگاهی لازم نسبت به گذشته همسر خود برخوردار باشد و به دلیل ب اطلاعی و ناآگاهی مورد ظلم و اجحاف قرار نگیرد.
حدف نام همسر قبل از رابطه زناشویی
اما اگر رابطه زناشویی بین زن و مرد شکل نگرفته باشد، دختر این موضوع را تایید کند یا این امر به وسیله دادگاه مربوطه و گواهی پزشکی قانونی تایید شود هنگام ثبت طلاق مدارک و گواهی لازم برای دریافت شناسنامه جدید صادر می‌شود و دختر و پسر با آن می‌توانند شناسنامه بدون نام یکدیگر را دریافت کنند.
حذف نام همسر در صورت وجود فرزند
در صورتی که مرد یا زنی دارای فرزند باشد، با ازدواج مجدد می‌تواند نام همسر سابق خود را از شناسنامه پاک کند. اما در شناسنامه فرزند و قسمت نام پدر و مادر، اسامی پدر و مادر زیستی باقی خواهد ماند. همچنین در صورت خارج کردن اسم همسر از شناسنامه، قانون اجازه حذف اسم فرزند از شناسنامه پدر و مادر را به هیچکس نمی‌دهد و پس از حذف نام همسر از شناسنامه کماکان اسم فرزندان در شناسنامه طرفین باقی می‌ماند.
ازدواج و طلاق در شناسنامه المثنی
ازدواج و طلاق رسمی، در المثنای شناسنامه درج خواهد شد. اگر بین زن و مرد رابطه زناشویی اتفاق نیفتاده باشد، پس از طلاق می‌شود در شناسنامه المثنی نام همسر قبلی و ازدواج وطلاق مربوط به آن را از بین ببرند.
حذف نام همسر در عقد موقت
در ازدواج موقت، نیازی به ثبت اسم و درج آن در شناسنامه نیست اما مطابق با قوانین جمهوری اسلامی در سه حالت این نوع ازدواج بایستی به ثبت برسد:
۱-زمانی که زن باردار شود
۲-قبل از وقوع عقد طرفین با یکدیگر توافق کرده باشد که به ازواج شان به ثبت برسد
۳-سومین مورد زمانی است که ضمن عقد شرط کرده باشند ازدواجشان به ثبت قانونی برسد
از آن‌جایی که پس از ثبت ازدواج موقت، واقعه ازدواج و نام همسر موقت در شناسنامه نوشته خواهد شد، زمانی که هر یک از زوجین در این نوع ازدواج موقت باشند و درخواست حذف نام همسر خود را بعد از جدایی داشته باشند در صورت ثبت ازدواج به دلایل فوق، طرفین می‌توانند نام همسر پیشین خود را از شناسنامه‌ی شان به همان ترتیب که در مورد ازدواج دائم و موارد متعدد آن توضیح داده شد حذف کنند. نکته قابل توجه در مورد ازدواج موقت این است که در این نوع ازدواج نام زوجین در شناسنامه یکدیگر ثبت نمی گردد اما نام فرزندان حاصل از این ازدواج در شناسنامه پدر و مادر ثبت می گردد و هیچ راه و قانونی برای عدم ثبت نام آن ها ( فرزندان ) وجود ندارد.
چه مدارکی تهیه کنیم؟
مدارک مورد نیاز برای پاک کردن نام همسر از شناسنامه در حالات مختلف، متفاوت است. درواقع مدارک مورد نیاز برای پاک کردن نام همسر از شناسنامه در هر حالت، از زمانی که رابطه زناشویی شکل نگرفته باشد، تا طلاق بعد از ازدواج شرعی و زمانی که همسر فوت کرده باشد، متفاوت است. مدارک مورد نیاز درصورت دوشیزه بودن دختر( عدم برقراری رابطه زناشویی):
گواهی دوشیزگی از پزشکی قانون
سند طلاق
حکم طلاق
مدارک شناسایی فرد شامل: کارت ملی و شناسنامه
برگه معرفی‌نامه از دادگاه
مدارک مورد نیاز درصورت برقراری رابطه زناشویی:
ثبت ازدواج جدید و ارائه مدارک مربوط به آن
سند طلاق همسر سابق
مدارک شناسایی فرد شامل: کارت ملی و شناسنامه
مدارک مورد نیاز درصورت فوت همسر:
گواهی فوت متوفی
سند ازدواج
مدارک شناسایی فرد شامل: کارت ملی و شناسنامه
همچنین مدارک لازم برای صدور گواهی تجرد عبارت است از::
اصل شناسنامه‌ی شخص متقاضی
یک برگ فتوکپی برابر اصل شناسنامه
تکمیل کردن فرم درخواست
ارائه‌ی فیش بانکی به مبلغ ۱۰/۰۰۰ ریال نزد کلیه‌ی شعب بانک ملی ایران به نام سازمان ثبت احوال کشور
حذف غیرقانونی نام همسر
به دلیل اهمیت و کاربرد شناسنامه در انجام امور اجتماعی و…، قانون‌گذار در خصوص متخلفینی که دست به اقداماتی نظیر جعل، تغییر و… را انجام می‌دهند قوانین سخت‌گیرانه‌ای را وضع نموده است. در دادگاه‌ها نیز پرونده‌های بسیاری در رابطه با شناسنامه و مسائل پیرامون آن نظیر دریافت شناسنامه مکرر، اخذ شناسنامه المثنی در صورت داشتن شناسنامه و… تشکیل شده است. یکی از این جرائم که بسیار مورد شکایت افراد قرار می‌گیرد دست بردن در شناسنامه و جعل آن است. به‌عنوان نمونه افرادی با ادعای اینکه می‌توانند به کمک ارتباط‌هایی که در سازمان ثبت‌احوال و دیگر ارگان‌ها دارند نام همسر سابق افراد را از شناسنامه آنها پاک کند. این در حالی است ثبت‌احوال هیچ روشی را جز راه‌حل قانونی برای این کار موردقبول نمی‌داند. این سازمان به افراد این هشدار را می‌دهند که در صورت مشاهده این‌گونه جرائم افراد را به سازمان‌های قضایی کشور معرفی می‌کنند.
۴۷۲۳۶
