مصرف انواع حامل‌های انرژی در ایران از میانگین جهانی بسیار بالاتر است. این موضوع در کنار قیمت پایین حامل‌های انرژی باعث شده تا ایران بالاترین پرداخت‌کننده یارانه انرژی در جهان باشد.
تا آنجا که بر اساس گزارش تفریغ بودجه سال ۹۹، حدود ۹۰ درصد از یارانه پنهانی که در کشور پرداخت شده در حوزه انرژی بوده است.
بر اساس گزارش تفریغ بودجه سال ۹۹، حدود ۹۰ درصد از یارانه پنهانی که در کشور پرداخت شده در حوزه انرژی بوده است.
ایران در مجموع سال گذشته حدود ۱.۴ هزار هزار میلیارد تومان یارانه در بخش انرژی پرداخت کرده که ۷۰ درصد آن در حوزه گاز بوده است. بعد از آن نیز فرآورده‌های نفتی شامل سوخت مایع، ۲۸ درصد از یارانه پنهان بخش انرژی را بلعیده و تنها حدود ۲ درصد از یارانه انرژی در بخش آب و برق پرداخت شده است.
این اعداد نشان می‌دهد که معادل ۲۹ درصد از حجم نقدینگی کشور در سال گذشته سهم یارانه پرداختی به گاز بوده است. معادل ۱۱.۵ درصد از نقدینگی نیز برای یارانه فرآورده‌های نفتی صرف شده است.
بد مصرفی ایرانی‌ها در گاز باعث شده تا اگرچه دومین دارنده بزرگ ذخایر گاز جهان و چهارمین کشو تولید کننده گاز دنیا هستیم اما با اولین وزش باد سرد پاییزی، دلهره تامین سوخت زمستانی مهمانمان باشد زیرا هنوز که هوا سرد نشده، مصرف گاز در کشور در بخش خانگی و تجاری، جهشی ۸۲ درصدی را نشان می‌دهد.
شرایط در مصرف فرآورده‌های نفتی نیز چندان بهتر نیست.
سال گذشته در این بخش ۴۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه پرداخت شده، این در حالی است که مجموع مصارف هدفمندی یارانه‌ها در سال ۹۹، تنها ۷۳ هزار میلیارد تومان بوده است.
این بدان معنا است که ۵.۵ برابر بیشتر از مصارف هدفمندی یارانه‌ها برای پرداخت یارانه فرآورده‌های نفتی صرف شده است.
آمار دیگری نیز حکایت از آن دارد که فرآورده‌های نفتی در سال گذشته ۸۴.۵ درصد از یارانه نقدی را به خود اختصاص داده‌اند.
افزایش سهم یارانه فرآورده‌های نفتی بیش از هر چیز به دلیل ثبات قیمت فرآورده‌ها در کشور و افزایش قیمت فوب خلیج فارس است.
تا آنجا که بر اساس آمار شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، اگرچه قیمت بنزین صادراتی معادل ۱۱ هزار تومان در هر لیتر است، این سوخت در کشور با قیمت هزار و ۵۰۰ تومان به صورت سهمیه‌ای و تنها ۳ هزار تومان به قیمت آزاد به فروش می‌رسد.
یعنی بنزینی که در کشور مصرف می‌شود اگر صادر شود درآمد بیشتری بین ۸ هزار تومان تا ۹ هزار و ۵۰۰ تومان در هر لیتر برای کشور به دنبال خواهد داشت.
با این حال بد مصرفی در این زمینه نیز دردسرساز شده تا زنگ خطری برای صادرات بنزین ایران باشد.
ایران با جمعیتی نزدیک به کشور ترکیه، در مقایسه با این کشور ۱۰ برابر بنزین بیشتری مصرف می‌کند.
حتی اگر میزان مصرف نسبت به جمعیت را نیز در نظر بگیریم، ایرانی‌ها سه برابر چین بنزین مصرف می‌کنند. چین با جمعیتی ۱.۵ میلیارد نفری روزانه ۴۵۰ میلیون لیتر بنزین می‌سوزاند و ایران با جمعیتی ۸۴ میلیون نفری، ۸۵ میلیون لیتر بنزین را در روز مصرف می‌کند.
این وضعیت باعث شده تا در صورت تداوم رشد مصرف بنزین در کشور، بازارهای صادراتی ایران در خطر باشد.
در حالی که اگر تنها ۱۰ میلیون لیتر مصرف بنزین در کشور کاهش پیدا کند و این میزان صرف صادرات شود، روزانه ۱۱۰ میلیارد تومان درآمد برای کشور به همراه خواهد داشت.
این درآمد اگر یکسال ادامه داشته باشد درآمدی ۴۰ هزار میلیارد تومانی ایجاد می‌کند که با احتساب قیمت ۲۸ هزار تومان برای هر دلار، ۱.۴ میلیارد دلار درآمد ارزی خواهد بود که در شرایط تحریم صادرات نفت می‌تواند بخش بزرگی از کمبود درآمدهای ارزی را جبران کند.
ادامه روند کنونی مصرف در صورت رفع محدودیت‌های کرونا می‌تواند مصرف بنزین در کشور را به‌شدت افزایش دهد. موضوعی که ایران را از دایره صادرکنندگان بنزین خارج کرده و حتی تا ۲ سال آینده دوباره به واردکننده بنزین تبدیل کند.
البته با اصلاح الگوی مصرف و افزایش بهینه‌سازی مصرف سوخت می‌توان از این اتفاق جلوگیری کرد. با این حال در کنار اصلاح الگوی مصرف باید افزایش مصرف سی. ان. جی را نیز در دستور کار قرار داد.
ایران در شرایط فعلی ۴۰ میلیون مترمکعب ظرفیت توزیع روزانه سی. ان. جی دارد که می‌توان با توجه به ظرفیت خالی موجود که نزدیک به ۲۰ میلیون متر مکعب می‌شود، افزایش مصرف بنزین را کنترل کرد.
223227
