چرا راه‌آهن سراسری ایران ثبت جهانی شد؟/ فرصتی برای گردشگری ۱۴۰۰ کیلومتری

نیو صدر: روز گذشته با اعلام یونسکو، «راه‌آهن سراسری ایران» با عمر ۸۵ ساله خود به عنوان بیست‌وپنجمین آثار ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

پرونده ثبت راه‌آهن ایران در فهرست میراث جهانی یوسکو در سال ۱۳۹۶ تحویل داده شد و در این مدت‌ انتقاداتی از سوی کارشناسان و ارزیاب‌ها درباره نحوه محافظت از آن به عنوان یک اثر جهانی انجام شد که پس از ارائه توضیحات توسط مسئولان کشو برطرف شدند.

محمد نیک‌آیین مدیر پروژه تهیه مستندات پرونده ثبت جهانی راه‌آهن ایران، به خبرآنلاین می‌گوید: «آن‌ها به یکی از فصل‌های پرونده که مروط به بخش مدیریت و حفاظت، ایراداتی داشتند و گفتند از راه‌آهن به شکل عادی و نه به عنوان یک اثر میراث فرهنگی مراقبت می‌شود. اما پس از ارائه توضیحات قانع شدند.»

در نتیجه دیروز چهل و چهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو پرونده راه آهن سراسری ایران (موسوم به راه آهن شمال – جنوب) مورد بررسی قرار گرفت و با تصویب اعضای کمیته ثبت جهانی شد.

این چهارمین و طولانی‌ترین راه‌آهن جهان است که نامش در فهرست یونسکو قرار گرفته است. تا پیش از این راه‌آهن اتریش، هند و راه‌آهن مشترک ایتالیا-سوییس ثبت جهانی شده بودند.

چرا راه‌آهن ایران یک اثر جهانی است؟

به گفته کارشناسان، ویژگی‌های مختلف و منحصر به فرد راه‌آهن سراسری ایران در بخش‌های مهندسی، تاریخی، جغرافیایی و … نمایندگان یونسکو را قانع کرده تا آن را به فهرستشان اضافه کنند.

وبسایت یونسکو در این رابطه نوشته است که "راه آهن سراسری ایران دریای خزر در شمال شرقی را به خلیج‌ فارس در شمال غربی وصل می‌کند و در مسیرش از دو کوه، رودخانه‌ها، جنگل‌ها و چهار منطقه با اقلیم مختلف عبور می‌کند. این راه‌آهن ۱۳۹۴ کیلومتری توسط دولت ایران و ۴۳ پیمانکار ساخت‌وساز در کشورهای مختلف ساخته شده است. این راه‌آهن بخاطر ابعادش و کار مهندسی که برای ساخت آن انجام شده قابل ملاحظه است.، ساخت آن در برخی از مناطق نیاز به عبور از کوه داشته است. برخلاف بیشتر پروژه‌های ابتدایی ساخت راه‌آهن، بودجه این پروژه توسط مالیات ملی تامین شده است تا جلوی سرمایه‌گذاری و کنترل کشورهای خارجی گرفته شود."

نیک‌آیین توضیح می‌دهد: «بیشتر از هرچیزی همه جاذبه‌های مهندسی راه‌آهن سراسری که عمده کار توسط پیمانکارهای ایران انجام شده دلیل این ثبت آن است، این مسیر از اقلیم‌های مختلف عبور می‌کند و پیوندی بین فرهنگ‌های مختلف در کشور است و به نوعی اکثر فرهنگ‌های ایران را به هم وصل می‌کند.»

او افزود: «یکی دیگر از مهمترین ویژگی‌های اتصال خلیج‌فارس و خزر است و این اولین بار در آسیای غربی و خاورمیانه اتفاق می‌افتد. کنار همه این‌ها در راه آهن ایران ورود معماری مدرن و معماری سنتی ترکیب شده است.»

این ادعا هم وجود دارد که در زمان ساخت پل ورسک برای خط راه‌آهن ایران، ورسک بلندترین پل‌ریلی جهان بوده است، البته این موضوع همچنان در حال بررسی توسط کارشناسان است.

حمله به راه‌آهن ایران جنایت جنگی محسوب می‌شود

همه این دلایل در کنار هم منجر به ثبت جهانی راه‌آهن سراسری ایران شده است و این موضوع در سال‌های آینده می‌تواند کمک زیادی به گردشگری کشور آن هم در یک محدوده ۱۴۰۰ کیلومتری کند.

نیک‌آیین توضیح می‌دهد: «اولین منفعت این موضوع جذب توریست است، این یعنی می‌توان در یک محدوده به بلندی ۱۴۰۰کیلومتر برای جذب گردشگر سرمایه‌گذاری کرد، در ۱۴۰۰ کیلومتر به تعداد زیادی شهر و روستای بسیار محروم هستند که تنها به راه‌آهن دسترسی دارند، این‌ها همه می‌توانند آباد شوند.»

همچنین ثبت یک اثر یا منطقه در فهرست یونسکو منجر به افزایش اقدامات برای حفاظت از آن می‌شود و برای مثال هنگام جنگ حمله به آن یک جنایت جنگی حساب می‌شود.

البته که این قانون در سال‌های گذشته مورد اهمیت چندانی قرار نگرفته است و مناطق زیادی عضو فهرست یونسکو در خطر نابودی به علت جنگ هستند. به طور کلی ۵۴ میراث باستانی عضو یونسکو هم اکنون در خطر نابودی هستند و جنگ عامل اصلی نابودی آنهاست.

۲۵ منطقه ایران در فهرست میراث یونسکو

به جز راه‌آهن تاکنون ۲۴ اثر کشور هم ثبت جهانی شده‌اند و از سال ۲۰۰۳ میلادی تاکنون تقریبا به شکل پیوسته هر سال یک یا دو منطقه ایران به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شده‌اند که راه‌آهن آخرین مورد آن‌هاست. ۱۵ مورد از آثار فرهنگی ایران در ۱۰ سال اخیر ثبت شده‌اند.

۲۳ مورد از این آثار در فهرست میراث فرهنگی و دو مورد در فهرست میراث باستانی قرار دارند.

براین اساس ایران دهمین کشور جهان از نظر تعداد آثار ثبت شده یونسکو در جهان است:

همچنین پرونده ثبت منظر فرهنگی اورامانات/ هورامان هم قرار است روز سه‌شنبه۵ مرداد ۱۴۰۰ ماه ( ۲۷ جولای) در کمیته میراث جهانی مطرح و بررسی شود.

۲۳۵۲۳۷