از ایران اصرار، از آمریکا انکار! ماجرای توافق بر سر تبادل زندانیان چیست؟

مهسا مژدهی: به نظر می رسد که ایالات متحده با انکار گفتگوها در مورد زندانیان تلاش دارد تا امتیازات بیشتری بگیرد.در حالی که گفتگوها در وین فعلا و تا زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم در ایران متوقف شده، بحث بر سر تبادل زندانیان دو کشور بالا گرفته است. ایران می گوید که بر سر تبادل زندانیان با آمریکا و بریتانیا به توافق رسیده است. اما واشنگتن ناگهان زیر میز زده است. ند پرایس گفته ایران درباره کسب توافق را "شرم‌آور" خوانده و سعید خطیب‌زاده انکار آمریکا را "حیرت‌آور" دانسته است. ایران می گوید که توافق جدا از برجام صورت گرفته. با این حال مشخص نیست که چرا ایالات متحده تصمیم گرفته تا آن را انکار کند.

در خبرآنلاین با فریدون مجلسی کارشناس مسائل بین الملل به گفتگو نشسته ایم:

ایران می گوید که به توافقی دست یافته تا ده زندانی میان امریکا و انگلیس و ایران مبادله شود. اما چرا یک مرتبه امریکا ساز مخالف زد و اظهاراتی را مطرح کرد که مخالف گفته های مقامات کشورمان در مورد گفتگوهای تبادل زندانیان بود؟

آنها معتقدند که برخی از زندانیانشان به دلیل مقابله با زندانیان امریکایی دستگیر شده اند. این موضوع در داخل امریکا مخالفت هایی را بر می انگیزد. من فکر می کنم دو طرف در نهایت در مورد این موضوع بر خلاف موضوعات دیگر راحت تر به یک نتیجه برسند. منتها فرمولش شاید این باشد که چند تا از اشخاص با نوعی عفو و بخشودگی ازاد شوند و بقیه مبادله شوند. آنهایی که طرفین معتقدند کارهایی انجام داده اند که می توانسته محدودیت به بار بیاورد را با همان تبادل رد و بدل کرد.اما آنهایی که یکی از طرفین معتقد است که بی تقصیر بوده اند،برای آنها مساله پیچیده تر است و می خواهند که یک راه حل دیگری را پیدا کنند. نه نگهداری ایرانی ها در آمریکا برای این کشور سودی دارد و نه نگهداری زندانیان آنها در اینجا سودی دارد. اگر ازادی اینها کمکی به رفع مشکلات مردم می کند می توان این راه را رفت. اما کسانی که مسئولیت ها را بر عهده دارند گاهی با این مساله طور دیگری برخورد می کنند. این در هر دو کشور هم وجود دارد.

ایران می گوید که به این توافق با امریکایی ها دست یافته اما چرا واشنگتن زیر حرفش زده است؟

هم در ایران و هم درامریکا رادیکال هایی هستند که مخالف این هستندکه مذاکرات به سرانجام برسد و التهاب ها فروکش کند.آنها درامریکا مخالف این هستند که ایران جایگاه خود را درنظام بین المللی بازیابی کند. ما می بینیم که در بحبوحه این مسائل سناریوی ربوده شدن یک خانم ایرانی درامریکا مطرح می شود. این دور از ذهن و بعید به نظر می رسد که درشرایط مذاکره چنین اتفاقی بیفتد مگر اینکه سناریویی باشد از سوی کسانی که خواهان لطمه زدن به روند مذاکرات اند. طرفین یک دیگر را کاملا تحت نظر دارند و اظهار نظر ها و… کاملا رصد میشود و وقتی که به مسائلی برخورد می کنند ، واکنش را به این صورت نشان می دهند یا ممکن است که این رفتار ناشی از فشارهای همان گروه هایی باشد که درداخل امریکا مایل به بازگشت ایران به وضعیت پیشین نیستند می خواهند هر طور شده این توافق سر نگیرد.

ایا وضعیتی که ایجاد شده میتواند لطمه ای به مذاکرات وین بزند؟ در حال حاضر با وجود اینکه گفتگوها به نتایجی هم رسیده بود اما متوقف شده و به نظر می رسد مسیر باقی مانده سنگلاخ باشد. حالا یک بحران دیگر هم در این میان شکل گرفته…

بله. این اختلاف نظر کوچکی است. اختلاف نظر اصلی این است که باید بدانیم از سوی مقامات بالای هر دو طرف اراده کاملی برای رسیدن به یک توافق وجود دارد یا ندارد. اگر روند مسائل را در این ماه ها دنبال کنیم، تمایل زیادی از سوی هیچ کدام از طرف ها شاهد نیستیم. تا وقتی این اراده به وجود نیاید و صمیمانه خواهان تفاهم و سازگاری نباشند، توافقی به دست نمی آید و تنها زمان طولانی می شود و حتی ممکن است در طول زمانی مثل چند سال هم ممکن است که به نتیجه نرسد.

در نشست خبری سخنگوی وزارت خارجه گفته شد که مذاکرات در مورد زندانیان به صورت موازی و در کنار مذاکرات وین شکل گرفته. ایا این نحوه از گفتگو می تواند کار کند ؟

بله این مذاکرات غیر از مذاکرات وین بوده است. مذاکرت مبادله زندانیان یک جایی گیر دارد و اینکه آنها مدعی هستند برخی از کسانی که دستگیر شده اند جرمی نداشته اند و اگر ما بخواهیم با تبادل این افراد کنار بیاییم فردا ممکن است این کار تکرار شود و بعد با مجرمان مبادله شوند . این ادعایی است که البته طرف غربی مطرح می کند. اما به هر حال برخی از این افراد تابعیت غربی و امریکایی دارند و امریکا بالاخره سر این موضوع باید کنار بیاید. اما ربطی به مذاکرات اصلی ندارد. اصلی که بخواهد روند رسیدن به برجام را تند کند و اوضاع را به وضعیت سال ۲۰۱۵ برساند مسیر سخت تری دارد.

یکی از مسائلی که از سوی یک منبع آگاه گفته شده اختلاف نظر لندن و واشنگتن در پی تصمیم اخیر امریکا برای زدن زیر میز گفتگوی تبادل زندانی هاست.ایا این اختلاف نظر می تواند تبدیل به فشاری از سوی اروپایی ها بر دولت بایدن شود که مذاکره ای که شکل گرفته را انکار نکنند؟

بر سر ایران اختلاف نظر عمده ای بین اینها پیش نمی آید اما لندن یک مشکل دیگر دارد و فکر می کند که بتواند نازنین زاغری را هم در میان تبادل شدگان بگنجاند.برای همین مایل است که زندانیان راحت تر مبادله شوند و از این زمانی که امریکایی ها تلف می کنند راضی نیست. یکی دو نفر دیگر هم هستند که تابعیت دیگر کشورهای اروپایی را دارند. اروپا مایل است اینها ازاد شوند و مبادله شوند اما امریکا مسائل خودش را دارد و تن به این تصمیم کشورهای دیگر نمی دهد و می خواهد گفتگوها طوری پیش برود که واشنگتن و حتی گروه های تندرو هم راضی باشند.واشنگتن می خواهد تبادل را به برجام گره بزند.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
خطیب‌زاده:در وین برای تبادل ۱۰زندانی با امریکا و انگلیس توافق شده/آماده‌ایم همین امروز اجرایی کنیم
عراقچی: مذاکرات وین باید منتظر دولت جدید در ایران بماند
واکنش آمریکا به اعلام موضع برجامی ایران از سوی عراقچی
خطیب‌زاده: باید صبر کنیم دولت جدید مستقر شود/گفت‌وگوها با آمریکا موازی و با واسطه بود

۳۱۲ ۳۱۰