افسردگی کودکان و نوجوانان را جدی بگیرید

مهین انصاری‌فرد، شنبه ۲۰ شهریور در یک کارگاه آموزشی که به مناسبت هفته پیشگیری از خودکشی برگزار شد، گفت: نوجوانی دوره‌ای است که افراد از نظر هیجانی به رشد و تکامل بالایی رسیده‌اند، اما بخشی از مغز که مسوول کنترل هیجانات است، به طور کامل شکل نگرفته، بنابراین شاهد بروز هیجانات بسیار زیاد و در اغلب موارد غیر قابل کنترل در نوجوانان هستیم.

این کارشناس روانشناسی افزود: در این دوره سنی اگر نوجوان، غمگین، مضطرب یا افسرده شود، ممکن است یکی از راه حل‌های آنی او اقدام به خودکشی است. در مواردی نیز نوجوان نه به دلیل اختلال روانی، بلکه به دنبال اختلاف با والدین دست به چنین عملی می‌زند؛ بنابراین در دوره نوجوانی به دلیل اینکه منطق کامل شکل نگرفته و هیجان پررنگ است، ریسک خودکشی را زیاد کرده است.

کرونا و چالش های نوجوانان

انصاری‌فرد خاطرنشان کرد: با شیوع بیماری کرونا و خانه‌نشین شدن نوجوانان، تفریحات و مراودات خانوادگی از بین رفته و خانواده‌ها و نوجوانان نیز به گونه ای تحت فشار هستند و این مسئله بیشتر با کنترل نشدن هیجان همراه است. شرایط کرونا و مسائل مالی، اجتماعی، اقتصادی و خانه‌نشینی و قطع روابط بیشتر از قبل احساسات منفی که منجر به آسیب رساندن به خود می‌شود را افزایش داده است.

او گفت: فراموش نکنیم تفاوت بین سطح زندگی و مقایسه سطح زندگی در نوجوانان، آنها را برای آسیب رساندن به خود تشویق می‌کند؛ بدین معنا که استفاده از فضای مجازی نوجوانان را در معرض اطلاعات بالایی قرار داده و این مسئله باعث می‌شود نوجوان خود را با دیگران مقایسه کند. شاید این مقایسه‌ها اساس منطقی نداشته باشد، اما نوجوانان این کار را انجام داده و در نتیجه هیجانات منفی بالا می‌رود و چون نمی‌توانند این هیجانات را کنترل کنند، خودکشی یکی از راه حل‌های ذهنی می‌شود.

این کارشناس سلامت روان ادامه داد: یکی از تغییرات خلقی در نوجوانان احساس غمگینی مداوم و عدم علاقه به انجام اموری است که او تا پیش از این به راحتی انجام می داده است و اگر این تغییرات بیش از دو هفته طول بکشد و در عملکرد روزانه او اختلال ایجاد کند، به آن بیماری افسردگی اساسی گفته می شود.

به گفته این کارشناس، علائم دیگری که ممکن است در مبتلایان به افسردگی دیده شود، شامل کاهش سطح انرژی، کاهش یا افزایش اشتها، کاهش یا افزایش میزان خواب، احساس اضطراب و بیقراری، تحریک پذیری و زود از کوره در رفتن، کاهش توان تمرکز، کاهش قدرت تصمیم گیری، احساس بی ارزشی یا پوچی، احساس نا امیدی و گناه، افکار خودکشی و آسیب به خود، غمگینی صورت، پاسخ دهی عاطفی کم، جنجال راه انداختن، کنجکاوی کم، چسبیدن به مراقب، بی علاقگی به کارهای روزمره و توجه طلبی بیش از حد است.

انصاری‌فرد همچنین گفت: گوشه گیری، جدایی از دوستان و همسالان، گریه های شدید، فقدان تمرکز در درس و مدرسه ممکن است در کودک و نوجوان مبتلا به افسردگی دیده می شود.

این کارشناس سلامت روان افزود: کودکان مبتلا به افسردگی ممکن است حتی علاقه به بازی کردن با همسالان خود را نیز از دست بدهند، اما برخی دیگر از آنها ممکن است دست به کارهای خطرناکی بزنند که به طور معمول در همسالان آنها انجام نمی شود.

علل و راهکارهای مواجهه با افسردگی

انصاری‌فرد گفت: روند رشد و تکامل کودکان سرشار از چالش ها و فرصت هایی نظیر درس و امتحانات، مسائل مرتبط با گروه همسالان و دوستان، تغییرات دوران بلوغ، و موارد مشابهاست که در این میان برخی کودکان می توانند با این تغییرات به خوبی کنار بیایند و بعضی دیگر نمی توانند. ناتوانی در کنار آمدن با این قبیل تغییرات می تواند زمینه ساز استرس و حتی بروز افسردگی در آنها شود.

کارشناس سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی شیراز در خصوص آنچه باید در صورت بروز افسردگی در فرزندان توسط والدین و اطرافیان انجام شود، گفت: افسردگی هم قابل پیشگیری و هم قابل درمان است بنابراین می‌توانیم فرزندمان را تشویق کنیم به اندازه کافی بخوابد، ورزش کند، غذا بخورد و به فعالیت هایی که دوست دارد بپردازد.

انصاری‌فرد اضافه کرد: باید زمانی را به وقت گذرانی و گفت و شنود با فرزند خود اختصاص دهیم و برای فرزند خود وقت بگذاریم و به حرف هایش گوش دهیم. باید با او درباره مسائلی که در خانه، مدرسه یا جاهای دیگر برایش اتفاق افتاده یا می افتد، حرف بزنیم و تلاش کنیم از این طریق به این موضوع پی ببریم که چه چیزی بیشتر باعث آزردگی او شده است.

کارشناس سلامت روان علوم پزشکی شیراز صحبت با افراد قابل اعتمادی که آشنایی مناسب با فرد مبتلا به افسردگی دارند را موثر دانست و گفت: اگر فرزند افکار خودکشی دارد و یا اقدام به خودکشی و یا آسیب به خود کرده است، باید بی درنگ به پزشک مراجعه کنیم.

انصاری‌فرد، استفاده از مشاوره تخصصی روانشناس، پزشک، روانپزشک یا روانشناس و حتی مشاور مدرسه را در پیشگیری از تداوم افسردگی و بروز عواقب غیرقابل جبران این مشکل کمک کننده دانست و گفت: باید از فرزند خود در مقابل استرس، ترس و خشونت مراقبت و حمایت کرد و در تغییرات طبیعی زندگی کودک مانند دوران بلوغ، یا تغییراتی نظیر جابه جایی خانه و مدرسه و … به او توجه کافی را داشت.

این کارشناس سلامت روان با بیان اینکه گاهی اوقات مداخلات مدرسه مدار باید برای کودک در نظر گرفته شود، گفت: کم کردن فشار برنامه های درسی، کمک کردن در تکالیف درسی و تشویق او به مثبت اندیشی راجع به ارتباط با همسالان، از مداخلات مدرسه مدار است.

انصاری‌فرد با تاکید بر لزوم توجه به رفتارهای فرزند خود، تاکید کرد که اگر فکر می‌کنیم فرزندمان افسرده شده باید با او در باره مشکلات و نگرانیهایش صحبت کرد یا اگر ضرورت دارد باید او را نزد یک روانشناس یا پزشک کودک برد.

۴۷۲۳۱