غزال زیاری: در مسیر پیشرفت سریع هوانوردی نظامی، گذار از جنگندههای نسل پنجم همچون اف ۳۵ آمریکایی، جی ۲۰ چینی و سوخو ۵۷ روسی، به نسل ششم، تغییرات بنیادینی در مفهوم و دستیابی به برتری هوایی به همراه خواهد داشت.
در شرایطی که قدرتهای بزرگ جهان برای ساخت و بهرهبرداری از این پلتفرمهای پیشرفته با هم رقابت میکنند، درک تفاوتهای اصلی میان این دو نسل، نگاه روشنی به آیندهٔ نبردهای هوایی ارائه میدهد.
تفاوتهای اصلی جنگندههای نسل پنجم و ششم
اگر بخواهیم بهصورت تیتروار، از تفاوتهای اصلی جنگندههای نسل پنجم و ششم نام ببریم، باید به توانمندیهای پایهای، بازتعریف پنهانکاری، خودمختاری رزمی، همافزایی انسان و پهپاد و سامانههای تسلیحاتی اشاره کنیم که در ادامه به جزئیات بیشتری دراینباره خواهیم پرداخت:
۱. توانمندیهای پایهای
نسل پنجم:
- این نسل با ویژگیهایی مثل فناوری پنهانکاری، آویونیک پیشرفته، توان پرواز مافوق صوت بدون پسسوز و تلفیق حسگرها شناخته میشود.
- هواگردهایی مثل F-22 رپتور، F-35 لایتنینگ ۲، Su-57 فِلون و J-20 مایتی دراگون از شاخصترین نماینده های این نسل هستند.
- تمرکز اصلی بر کاهش سطح مقطع راداری (RCS)، جنگ شبکه محور و آگاهی موقعیتی پیشرفته است.
نسل ششم:
- با تکیه بر قابلیتهای نسل پنجم، فناوریهای نوینی از جمله تصمیمگیری مبتنی بر هوش مصنوعی، قابلیت پرواز بدون سرنشین، تسلیحات انرژی هدایتشونده، پهپادهای هجومی ازدحامی و سامانههای پیشرفته جنگ الکترونیک را ادغام میکند.
- هدف، تسلط بر محیطهای رزمی بهشدت تهدیدآمیز است؛ جایی که پنهانکاری سنتی ممکن است توسط رادارهای کوانتومی یا ردیابی چند طیفی به چالش کشیده شود.
۲. بازتعریف پنهانکاری
نسل پنجم:
در این نسل، تأکید اصلی بر پنهانکاری منفعل است و طراحی بدنه و مواد جذبکننده امواج راداری برای کاهش RCS صورت میگیرد.
نسل ششم:
در نسل جدید جنگندهها، حرکت بهسوی پنهانکاری فعال با استفاده از فناوریهایی مثل استتار تطبیقی، مدولاسیون امضاء و پوششهای الکترونیکی برای فریب حسگرهای چند طیفی است.
۳. خودمختاری رزمی
نسل پنجم:
تصمیمگیری عمدتاً بر عهدهٔ خلبان است و سامانههای پیشرفته پروازی نقش کمکی دارند.
نسل ششم:
هوش مصنوعی امکان انجام مأموریتهای نیمهخودکار یا کاملاً خودکار را فراهم میآورد که از جمله آنها میتوان به تحلیل تهدیدات، هدفگیری و مقابله با تهدیدات الکترونیکی، بدون نیاز مستمر به دخالت انسانی اشاره کرد.
۴. همافزایی انسان و پهپاد (MUM-T)
نسل پنجم:
در این نسل، استفاده از پهپادها در نقشهای کمکی محدود یا آزمایشی باقیمانده است.
نسل ششم:
همکاری کامل بین هواگرد سرنشین دار و پهپادهای وفادار جهت انجام حملات هماهنگ و افزایش توان مأموریتی بهصورت چشمگیر صورت میگیرد.
۵. سامانههای تسلیحاتی
نسل پنجم:
بهرهگیری از تسلیحات جنبشی پیشرفته مثل موشکهای فراتر از برد دید (BVR) و مهمات هدایتشونده دقیق، هدف اصلی در جنگندههای نسل پنجم است.
نسل ششم:
در نسل ششم جنگندهها، تسلیحات انرژی هدایتشونده مثل لیزرهای پرانرژی و امواج مایکروویو، در کنار موشکهای هایپرسونیک و سامانههای مقابله با تهدیدات منطقه ممنوعه (A2/AD) معرفی شدهاند.
جنگندههای نسل ششم در جهان
در سالهای اخیر چندین کشور وارد رقابت ساخت جنگندههای نسل ششم شدهاند تا قدرت هوایی قرن بیستویک را بازتعریف کنند. این کشورها عبارتند از:
آمریکا با برنامه NGAD (تسلط هوایی نسل بعد):
NGAD در حقیقت یک پلتفرم چندمنظوره با طراحی ماژولار، ادغام تسلیحات انرژی هدایتشونده، پنهانکاری پیشرفته و قابلیتهای هوش مصنوعی است.
این هواپیما که قرار است جایگزین F-22 شود، احتمالاً پیشتاز در میان جنگندههای نسل ششم خواهد بود. درعینحال F/A–XX نیروی دریایی نیز با تمرکز بر برتری هوایی ناونشین، به عنوان مکمل NGAD وارد عمل خواهد شد.
اروپا:
-
FCAS (سامانه هوایی رزمی آینده):
ابتکار مشترک فرانسه، آلمان و اسپانیا که ترکیبی از جنگندههای سرنشیندار و پهپادهای خودکار برای برتری هوایی بیرقیب خواهد بود.
-
تمپست (Tempest):
پروژهای به رهبری بریتانیا با همکاری ایتالیا و سوئد که تمرکز آن بر همکاری انسان-پهپاد، طراحی ماژولار و توانمندیهای پیشرفته جنگ الکترونیک است.
چین:
پروژههای محرمانهای فراتر از J-20 درحالتوسعهاند. باوجودی که جزئیات این طرحها افشا نشده، اما شواهد و قراین نشاندهنده جاهطلبی چین برای رسیدن به سطح رقابتی با غرب است.
روسیه:
- MiG-41 یا PAK DP:
روسها با معرفی این جنگنده مدعی دستیابی بهسرعت هایپرسونیک و توانمندی رهگیری در فضای نزدیک شدهاند و از آن بهعنوان جنگندهای از نسل ششم یاد شده است.
چالشها و چشمانداز آینده:
حرکت به سمت نسل ششم جنگندهها، صرفاً به معنای پیشرفت در فناوریهای منفرد نیست؛ بلکه بحث ادغام این نوآوریها در یک پلتفرم منسجم و چند دامنهای نیز مطرح است که ازجمله چالشهای اصلی پیش رو میتوان به این موارد اشاره کرد:
- توسعه هوش مصنوعی قابلاطمینان برای خودمختاری رزمی
- حفظ پنهانکاری در برابر سامانههای کشف نسل آینده
- توازن میان هزینه و مقیاسپذیری تولید
با سرعت گرفتن رقابت برای تسلط هوایی، ظهور واقعی جنگندههای نسل ششم نهتنها تعریف جدیدی از برتری هوایی خواهد داد، بلکه توازن قدرت جهانی را هم دگرگون خواهد کرد.
درنهایت، دوران جنگندههای نسل ششم آغازگر میدان نبردی تازه خواهد بود که در آن ماشینها با هوشی بیسابقه، میجنگند، تصمیم میگیرند و تطبیق مییابند.
منبع: thedefensenews
۵۸۳۲۱
