فریدون مجلسی: توافق ایران و آمریکا به سود روابط ایران با روسیه و چین است/ آمریکا بهترین کشور برای خرید اورانیوم ایران است

سیما پروانه گهر: در حالی که روز شنبه دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا در رم برگزار می شود، برخی ناظران و کارشناسان در حال گمانه زنی درباره روابط منطقه ای ایران و روابط تهران با مسکو و پکن بعد از توافق با آمریکا هستند، به این معنی که حصول توافق بین تهران و واشنگتن چه تاثیری بر مناسبات منطقه ای ایران می گذارد. در کنار این مساله به نظر می رسد اروپا با دلخوری از مذاکرات ایران و آمریکا موضع گیری هایی غیررسمی داشته و حتی فرانسه به فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران نیز تهدید کرده است.

فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین و کارشناس روابط بین الملل به خبرگزاری سیلاد می گوید که توافق ایران و آمریکا و پایان نیم قرن خصومت می تواند به رفع تحریم های ایران در هر سطحی منجر شود که خود عامل بهبود روابط اقتصادی ایران با چین و کشورهای منطقه است.

او همچنین تاکید دارد که مساله مذاکرات موازی با اروپا در شرایط فعلی بی معنی است و شبیه ایده های بی معنی سعید جلیلی در چهارچوب تعریف دیپلماسی به عنوان مذاکره برای مذاکره است.  

مشروح گفت‌وگوی خبرگزاری سیلاد با فریدون مجلسی، تحلیلگر مسائل بین الملل را بخوانید؛

*****

* یکی از مسائلی که در شرایط فعلی که مذاکرات بین ایران و آمریکا در جریان است طرح می شود، افق چشم انداز روابط ایران با روسیه و چین، در صورت حصول توافق بین تهران و واشنگتن است. چه پیش بینی‌ای می توان در ارتباط با این مساله داشت به خصوص که برخی از منتقدین و مخالفین مذاکره تاکید دارند که ممکن است تغییر فضای بین ایران و آمریکا بر روابط ایران با روسیه به عنوان متحد استراتژیکش تاثیر بگذارد؟

از نگاه من در صورت حصول توافق، روابط ایران با چین و روسیه بهبود پیدا می کند. من نمی دانم برخی از آقایان در داخل کشور بر چه اساس و استدلالی خود را متحد استراتژیک روسیه و چین و آن ها را متحد استراتژیک ایران قلمداد می کنند به خصوص روسیه که هرگز در طول تاریخ نسبت به ایران نظر لطفی نداشته و ما همواره از آن ها آسیب دیده ایم.

علی رغم این موضوع، باید توجه داشته باشیم که روسیه کشور مهمی بوده و از نظر منابع ثروتمندترین کشور دنیاست. اگر لیاقت بهره برداری از این منابع را می داشتند این وضعیت بالقوه را به بالفعل تبدیل می کردند. روسیه در کار خود درمانده است. سه سال است که در جنگ اوکراین درگیر هستند و ایران را به عنوان ابزار در این جنگ به دنبال خود کشیده و برای ما هم بدنامی ایجاد کردند.

در این شرایط درباره کدام متحد استراتژیک صحبت می کنیم؟ روسیه حاضر است برای ما چه کاری انجام دهد؟ آن ها کسانی هستند که وقتی ایران برخلاف عهدنامه ان پی تی رفتار کرد و پرونده ما به شورای امنیت رفت، ۶ قطعنامه علیه ما صادر کردند که حتی دست سازمان ملل را برای اقدامات نظامی علیه ایران باز می گذاشت.

بیشترین سرمایه گذاری های اقتصادی چین در عراق و عربستان است و ایران را کنار زده

چین هم بدتر از روسیه! چین با هیچ کشوری اتحاد استراتژیک ندارد. اگر از لحاظ روابط تجاری بگوییم، متحد اصلی چین در منطقه عربستان و کشورهای شورای خلیج فارس هستند و از چین واردات دارند. حتی برخی از واردات ایران از چین از طریق امارات صورت می گیرد چرا که چین تحریم آمریکا علیه ایران را قدم به قدم و قلم به قلم رعایت می کند و با چه مصیبت هایی و با پرداخت چه پول های دلالی، کالاهای مورد نیاز ایران را تامین می کند.  

فراموش نکنیم که روابط استراتژیک بر اساس مبادلات اقتصادی و سودمندی روابط تعریف می‌شود. چین در همه کشورها میلیاردها دلار سرمایه گذاری کرده و به ایران می گوید چون شما تحت تحریم آمریکا بوده و خود نیز اعلام کردید که کشوری در حال جنگ با اسرائیل هستید، در ایران سرمایه گذاری نمی کنیم.

بیشترین سرمایه گذاری های اقتصادی چین در عراق و عربستان است اما ایران را کنار زدند و با ایران روابط حداقلی دارند. اکنون چندماهی است از لج ترامپ روابط خود را با ایران بالا برده اند اما پولی بابت این خرید به ایران نمی پردازند.

حصول توافق بین ایران و آمریکا به نفع روابط با چین نیز هست زیرا…

از ایران نفت می گیرند و بعد ما را ناچار می کنند بسیاری از کالاها را از آن ها قبول کنیم، کالاهایی که بسیاری از آن ها به ضرر تولیدکننده ایرانی است البته برخی از آن ها نیز به سود تولیدکننده ایرانی است اگر چنانچه پنجره چین نبود از اساس بخشی از تولیدات ایران تعطیل می شد. ما محکوم به رابطه با چین هستیم اما بر اساس معیارهایی که آن ها تعیین می کنند؛ بنابراین صحبت از اتحاد استراتژیک بین ایران و چین بی اساس است. در این شرایط بدون شک حصول توافقی در هر سطحی بین ایران و آمریکا می تواند فضای بهتری را برای ما در ارتباط با چین و حتی روسیه ایجاد کند.  

*یعنی توافق بین ایران و آمریکا از جهت رفع تحریم ها می تواند بهبود مناسبات اقتصادی و تسهیل آن را بین ایران و چین داشته باشد؟

اگر مذاکرات به نتیجه برسد با چین به دلیل عادت و بازاریابی طولانی در این مدت روابط بهتری بدون ترس و واهمه از تحریم و بدون تحمیل هایی که امروز به خریداران و فروشندگان ایران می شود برقرار می شود. طبق معیارهای بین المللی با گشودن اعتبارات می توانیم با چین تجارت کنیم. به نفع طرفین است که تحریم های ایران برداشته شود

*در مورد عربستان و قطر این افق چطور است؟ توافق ایران و آمریکا چه تاثیری بر مناسبات منطقه ای ما دارد و چه فضایی بین ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس ایجاد می کند؟

آن ها هم همین طور. کشورهای پیشرفته دنیا بیشترین مبادلات تجاری شان با همسایگانشان است. زمانی همسایگان ایران را مشتی فقیر تشکیل داده بودند، زمانی که امکانات بزرگ و درآمد بالایی داشتیم و در اوپک سروری می کردیم، اطراف ما عربستان بسیار فقیر و قطر بیابان و برهوت بود، مسقط و عمان بیایانی بود با تعدادی کلبه! ترکیه در وضعیت مطلق فقر بود و با جاده خاکی روزگار می گذراندند و زمانی که از این جاده ها به ایران می رسیدیم گویی به دروازه بهشت رسیده بودیم.

توافق ایران و آمریکا، امکان همکاری های اقتصادی و میلیارد دلاری را برای ایران فراهم می کند

با این کشورهای فقیر چه مبادله ای می توانستیم داشته باشیم؟! اکنون  ترکیه کشوری صنعتی است، عربستان قدم به صنعتی شدن پیشرفته گذاشته و در پتروشیمی در جهان حرف اول را می زند و ما نیازمند واردات از عربستان هستیم در حالی که در شرایط فعلی تجارت ما با عربستان به دلیل تحریم ها در حداقل قرار دارد. با امارات بیشترین تجارت را حتی در شرایط فعلی داریم چه برسد که تحریم برداشته شود. قطر و کویت و عراق هم رو به توسعه هستند و توافق بین ایران و آمریکا امکان همکاری های اقتصادی و میلیاردهای دلار سودآوری را برای پیمانکاران و صادرکنندگان ایرانی مهیا می کند.

تحریم فقط و فقط به سود دلالان شده است و از مصیبت ایران به نفع جیب خود استفاده می‌کنند و عموما پول های خود را از ایران خارج می کنند.

بهتر است اورانیوم ایران را خود آمریکا بخرد نه دیگر کشورها

*بر اساس برجام روسیه به عنوان یکی از کشورهای مقصد برای انتقال اورانیوم ایران تعیین شده بود اما در فضای فعلی بین دولت جدید آمریکا و روسیه به نظر می رسد روسیه دیگر گزینه مورد توافق آمریکا در صورت توافق با ایران نباشد. در این شرایط برخی ترکیه را به عنوان گزینه ای مناسب در این زمینه معرفی می‌کنند. ارزیابی شما از این مساله چیست؟

خیر. خود ترکیه با اورانیوم ما می خواهد چه کند؟ روسیه خود بمب های اتمی دارد و از اورانیوم ما بمب هم بسازد کنار بمب های خودش می گذارد. این که آمریکا به روسیه اعتماد دارد به برجام ربطی پیدا نمی کند. در قالب برجام ایران حق دارد اورانیوم خود را فرانسه و انگلیس و روسیه بفروشد آمریکا هم البته جز کشورهایی بود که می توانست اورانیوم ایران را بخرد اما خود را از برجام کنار کشیدند.

همین حالا هم بهتر از همه همین است که اورانیوم ایران را خود آمریکا بخرد. چرا به ترکیه بفروشند. کشورهای دیگر هم اگر بتوانند اورانیوم به سطح قابل استفاده از نیروگاه ها برسانند می تواند با توافق اورانیوم را بخرند. ما اورانیوم مازاد نیاز فنی مان را باید صادر کنیم و این امتیاز را در نهایت به ایران خواهند داد. ایران هم ناچار است اورانیوم بالاتر از ۵ درصد خود را که به درد رفع نیازهای فنی اش نمی خورد، بفروشد.

البته این مباحث به شرطی است که ایران و آمریکا در مذاکره وارد مساله اصلی بشوند؛ مساله اصلی آتش بس در خصومت نیم قرنی ایران و آمریکاست. گیر اصلی رفع تهدید است.

اروپا در تهدیدهای اخیر با آمریکا هماهنگ است و می خواهد نشان دهد خطر جنگ جدی است

*اروپا از این مذاکرات راضی نیست و فرانسه در ارتباط با فعال کردن مکانسیم ماشه تهدید کرده است. برخی معتقد هستند که رفع تنش بین تهران و واشنگتن نباید به تنش بین ایران و اروپا بیانجامد. آیا نیازی به یک دیپلماسی موازی با اروپا در شرایط مذاکرات بین تهران و واشنگتن دیده می شود؟

در ایران مفهوم دیپلماسی به خوبی درک نشده و کسانی مانند دکتر جلیلی دیپلماسی ایرانی را به کارشکنی و مذاکره برای مذاکره تقلیل دادند. دنیا دیگر حوصله این حرف ها را ندارد. اروپا در تهدیدهای اخیر با آمریکا هماهنگ است و می خواهد نشان دهد که خطر جنگ جدی است و اگر جنگی در بگیرد آن ها در کنار آمریکا خواهند بود.

من امیدوارم تندروهایی که هنوز می گویند نباید مذاکره ای صورت بگیرد توضیح بدهند که اگر ما وارد یه نوع مبادله صلح در برابر صلح و آسایش و رفاه در برابر صلح نشویم و وارد جنگ بشویم چه برنامه ای برای کشور دارند؟! در شرایط فعلی از دست رفتن هر زمانی به زیان ایران است.

۲۷۲۷