دانشمندان از مدت‌ها پیش انسان را به‌عنوان «چاق‌ترین نخستی‌سان» در نظر می‌گیرند. آن‌ها ژن‌هایی که به ما کمک می‌کنند چربی‌ها را به طور بهینه‌تری ذخیره کنیم، یا رژیم‌های غذایی مملو از قند یا چربی را در ایجاد این وضعیت مقصر می‌دانند. اما دانشمندان در مطالعه‌ی جدیدی به بررسی چاقی در ۴۰ گونه از پستانداران غیرانسانی، از لمورهای موشی کوچک تا گوریل‌های درشت اندام پرداخته‌اند. مطالعه‌ی جدید بدون در نظر گرفتن رژیم غذایی، زیستگاه یا تفاوت‌های ژنتیکی، اثبات می‌کند که حیوانات زیادی درگیر اضافه وزن و چاقی هستند. برای چاق شدن فقط خوردن غذای اضافی کافی است.
هرمان پونتزر، انسان‌شناس زیستی از دانشگاه دوک و نویسنده‌ی مطالعه جدید به وب‌سایت ساینس می‌گوید: «بسیاری از نخستی‌سانان مثل انسان وزن زیادی دارند. انسان‌ها خاص نیستند.»
برخی محققان اظهار می‌کنند که گونه‌ی ما مستعد چاقی است؛ زیرا اجدادمان به شکلی تکامل یافتند تا در ذخیره‌سازی کالری فوق‌العاده کارآمد عمل کنند. اقوام باستانی ما پس از گذار به کشاورزی اغلب با قحطی مواجه بودند، اما این روش سازگاری به آن‌ها کمک می‌کرد تا به سادگی از دوران سختی عبور کنند. این فشار انتخاب برای ژن‌های به اصطلاح صرفه‌جو، انسان را از سایر نخستی‌سانان متمایز می‌کند.
اما پستانداران دیگر هم می‌توانند چاق شوند. کنزی، اولین بوزینه‌ای که نشان داد انگلیسی گفتاری را می‌فهمد، پس از سال‌ها دریافت موز، بادام‌زمینی و سایر خوراکی‌های تشویقی در طول تحقیقات، سه برابر بیشتر از میانگین وزن گونه‌ی شامپانزه‌های کوتوله چاق شده بود. در نهایت دانشمندان کنزی را تحت رژیم غذایی قرار دادند.
یا مثلاً آنکل فتی، ماکاک چاقی بود که در خیابان‌های بانکوک زندگی می‌کرد و گردشگران به او میلک‌شیک، رشته فرنگی و سایر خوراکی‌های ناسالم می‌دادند. آنکل فتی قبل از رفتن به آسایشگاه برای ورزش و کم کردن وزن، به طور شگفت‌آوری حدود ۱۵ کیلوگرم وزن داشت؛ یعنی حدود سه برابر بیشتر از میانگین وزن یک ماکاک معمولی.
اما اینکه آیا وجود حیواناتی مانند کنزی و آنکل فتی یک قاعده بود یا استثنا، مشخص نبود. زیرا مطالعات کمی در مورد شیوع چاقی در نخستی‌سانان انجام شده بود.
در مطالعه‌ی جدید پونتزر از داده‌های مربوط به وزن ۴۰ گونه از پستانداران غیرانسانی (در مجموع حدود ۳۵۰۰ حیوان) که در باغ‌وحش‌ها، مراکز تحقیقاتی و طبیعت زندگی می‌کنند، استفاده کرد. بسیاری از این حیوانات در اسارت درگیر اضافه وزن بودند. به طور ویژه، ماده‌های ۱۳ گونه و نرهای شش گونه در اسارت، دارای توده‌های بدنی نسبی ۵۰ درصد سنگین‌تر از همتایان خود در حیات وحش بودند.
سپس پونتزر حدود ۴۴۰۰ بزرگسال آمریکایی با رژیم غذایی معمول غربی، و گروهی از بزرگسالان ساکن ۹ جمعیت معیشتی را که هنوز هم آذوقه جمع می‌کنند، شکار می‌کنند و غذای خودشان را پرورش می‌دهند، مورد بررسی قرار داد. او پس از کنترل قد نمونه‌ها متوجه شد که بزرگسالان آمریکایی به طور میانگین ۵۰ درصد سنگین‌تر از افراد ساکن جمعیت‌های معیشتی هستند؛ دقیقاً با همان نسبتی که در پستانداران اسیر دیده می‌شود.
پونتزر می‌گوید: «نتایج نشان می‌دهد که اگرچه ممکن است ژنتیک برخی از افراد را در معرض استعداد چاقی قرار بدهد، اما هیچ قانون خاصی وجود ندارد که اثبات کند انسان به عنوان یک گونه چقدر وزن اضافه می‌کند.»
پونتزر معتقد است که کربوهیدرات یا هیچ خوراکی و رژیم غذایی خاصی مقصر اضافه وزن نیست. نخستی‌سانان ساکن طبیعت نسبت به همتایان اسیر خود که غذاهای پرپروتئین و پرکالری مصرف می‌کنند، کربوهیدرات بیشتری (به شکل میوه، برگ و سایر گیاهان) می‌خورند. پونتزر در مطالعات قبلی نشان داده بود که با وجود هر گونه تفاوت در فعالیت بدنی، هر دو گروه روزانه به میزان یکسانی کالری می‌سوزانند، بنابراین نمی‌توانیم بگوییم اضافه وزن پستانداران اسیر به خاطر این است که مثل تنبل‌ها همیشه روی مبل لم می‌دهند.
آدرین زیلمن کالبدشناس تطبیقی از دانشگاه کالیفرنیا سانتاکروز، می‌گوید: «اورانگوتان‌ها با خوردن میوه و برگ چاق می‌شوند. مشکل کربوهیدرات نیست، بلکه دریافت کالری اضافی است.»
پونتزر معتقد است که این مطالعه اثبات می‌کند پستانداران در اسارت می‌توانند الگوی خوبی برای بررسی چاقی انسان و راهی برای یافتن راه‌های جدید درمان چاقی باشند. دانشمندان می‌توانند با بررسی رژیم‌های غذایی مختلف و اینکه آیا تغییرات رفتاری مانند کاهش بی‌حوصلگی می‌تواند لاغرکننده باشد یا خیر، روش‌های لاغری را بسنجند.
۵۸۵۸
