ژاوی – بارسلونا: سوزاندن اسطوره یا پیوندی بهشتی؟

سپهر ستاری: بازگشت ژاوی به بارسلونا امری بود که مدت‌ها پیش پیشبینی میشد که یک روز سرانجام عملیاتی شود. تنها مسئله این بود که او چه زمانی روی نیمکت آبی‌واناری‌ها خواهد نشست؛ زمانی که اکنون هر دو طرف ماجرا تصمیم گرفته‌اند سررسیدش را اعلام نمایند.

کمتر فوتبالیستی را در جهان می‌یابد که در دوران بازیکنی به اندازه «ژاوی هرناندس» به عنوان «سرمربی آینده» از آنها یاد شده باشد؛ لقبی که هیچگاه بی‌دلیل به ژاوی داده نشد و دلیل بسیار خوب و موجهی پشتش به چشم می‌خورد. او در زمان بازی یک فیلسوف واقعی فوتبال بود و پس از «یوهان کریوف» بیشتر از هر بازیکن دیگری روی سبک تاکتیکی مورد علاقه خود تاکید داشت. او در زمین به طرز خیره‌کننده‌ای باهوش عمل می‌کرد و توانایی درک نبردهای تاکتیکی اطراف خود را داشت. ژاوی هیچگاه به عنوان یک فوتبالیست فیزیکی عرض اندام ننمود ولی از نظر تکنیکی به جای اینکه کارهای نمایشی انجام دهد، ترجیح می‌داد کارهای پایه‌ای تیمش را به اجرا بگذارد و به دلیل مغز فوتبالی شگفت‌انگیزش نیز به موثرترین هافبک جهان تبدیل شد.

او خارج از زمین هم می‌توانست تصمیمات تاکتیکی سرمربیان خود را به چالش بکشد و بارها از «ویسنته دل‌بوسکه» سرمربی وقت تیم ملی اسپانیا می‌خواست که به جای استفاده از سیستم ۱-۳-۲-۴ که به شدت مورد علاقه دل‌بوسکه بود، از سیستم ۳-۳-۴ بارسلونا بهره بگیرد تا دیگر در پست شماره ۱۰ که چندان در آن احساس راحتی نمی‌کرد، به میدان نرود.

درست همانند «پپ گواردیولا» و دستیار سابقش «میکل آرتتا» و هم‌تیمی خودش در تیم ملی لسپانیا یعنی «ژابی آلونسو»، هوشِ ژاوی باعث شد تا تبدیل به یک فوتبالیست درجه یک شود و همیشه اینگونه به نظر می‌رسید که همین فاکتور (هوش) موجبات درخشش او در کسوت مربیگری را هم فراهم خواهد نمود.

چیزی که کار ژاوی را به عنوان یک سرمربیِ بلندپرواز دشوار می‌کند، تاثیرگذاری بالای او به عنوان یک بازیکن است. سال ۲۰۰۸ یعنی زمانی که گواردیولا به عنوان مربی روی نیمکت بلوگرانا نشست، هنوز یک جنگ ایدئولوژیک بین طرفداران فوتبال مالکانه و فوتبال دفاع و ضدحمله وجود داشت. اکنون ۱۳ سال پس از آن روزها دیگر کسی چنین جنگی را به یاد نمی‌آورد چون حالا تمام تیم‌های بزرگ ملی و باشگاهی می‌خواهند مثل بارسلونا و اسپانیا بازی کنند؛ سبکی که ژاوی موثرترین عنصرش بود و به سختی می‌توان فوتبالیست دیگری یافت که به اندازه او روی فوتبال تاثیر گذاشته باشد.

ژاوی ۴۱ ساله در سال‌های اخیر هدایت زردپوشانِ «السد» را در لیگ ستارگان قطر به دست گرفته؛ باشگاهی که پیش از این چهار فصل لباسش را به عنوان بازیکن بر تن داشت. او فصل قبل بدون شکست قهرمان لیگ شد ولی مهم‌تر از این قهرمانی، سبک بازی تیم تحت رهبری‌اش بود که توجهات را به شدت به سمت ژاویِ مربی جلب کرد.

«هایمیر هالگریمسون» مربی اسبق تیم قطری «العربی» نقطه نظر جالبی در خصوص ژاوی دارد و می‌گوید: «او از نظر فلسفه و سبک بازی شاید حتی پیش از شروع کار در قطر نیز آماده بود اما قدم درستی برای یادگیری در این سرزمین برداشت. شما در مربیگری هرگز نمی‌دانید که چه زمانی آماده هستید. فقط باید بپرید و وارد شوید. ژاوی در السد به چیزی که نیاز داشت رسید؛ به تجربه مربیگری و چشیدن چالش‌های آن.»

جالب‌تر اینکه الگوی فکریِ تیم ژاوی دقیقاً همان چیزی است که از اسطوره بارسلونا انتظار می‌رود؛ به طور مثال «بغداد بونجاح» مهاجم الجزایریِ السد، در آخرین فصل پیش از حضور ژاوی، در ۲۲ بازی موفق به زدن ۳۹ گل شد ولی اکنون در ۴۳ مسابقه زیر نظر هرناندس تنها موفق به زدن ۳۶ گل شده! دلیل؟ او زیر نظر تفکراتِ مرد اسپانیایی مجبور است بیشتر از قبل به عقب برگردد تا بتواند برای دیگر نفرات بازی‌سازی کند! جالب توجه‌ترین گل او در هفته‌های اخیر گل نخستش به الغرافه بود که روی پاس تک‌ضرب فوق‌العاده به ثمر رسید. در السدِ ژاوی حدود ۵۰ درصد کرنرها به صورت کوتاه زده می‌شود؛ چیزی که اسطوره در زمان بازی هم علاقه زیادی به آن داشت!

بررسی داده‌های السد نشان می‌دهد که این تیم قطری از نظر بازیکن و سبک بازی، در سطح کیفی نسبتاً خوبی قرار دارد و در حد یک تیم میانه جدولی در لیگ دوی اسپانیا محسوب می‌شود. این یعنی ژاوی هدایت تیمی را برعهده دارد که در سطحی بالاتر از بارسلونای B است؛ تیمی که گواردیولا ۱۳ سال قبل، پیش از حضور روی نیمکت تیم نخست بارسا، هدایتش را بر عهده داشت.

با این حال باید به این نکته کلیدی نیز اشاره کنیم که ژاوی حال با حضور روی نیمکت بارسلونا، با تیمی به مراتب ضعیف‌تر از دوران بازیِ خود مواجه است. در پست‌های مهم، هم‌تیمی‌های سابق او «سرخیو بوسکتس»، «جرارد پیکه» و «جوردی آلبا» مشغول ایفای نقش هستند که در سال‌های پایانی دوران بازی خود به سر می‌برند. ستاره‌هایی که البته در شکست مقابل رئال مادرید بهترین عملکرد را از بین تمام آبی‌اناری‌ها، به جای گذاشتند. در خط حمله بلوگرانا هم تعداد کمی بازیکن در کلاس جهانی وجود دارد ولی «آنسو فاتی» یک استعداد بزرگ است. در خط میانی اما عملکرد ژاوی می‌تواند بسیار جذاب و تماشایی باشد؛ جایی که او علاوه بر بوسکتس، «فرنکی دی‌یونگ» را هم در اختیار خواهد داشت که نوع بازی گرفتن هرناندس از این هافبک هلندی قطعاً توجهات را به خود جلب می‌کند. از پدری ۱۸ ساله و گاوی ۱۷ ساله نیز نباید غافل شد.

در سال‌های اخیر بسیاری از باشگاه‌ها از ستارگان سابق خود به عنوان مربی استفاده کرده‌اند تا سبک بازی خاص‌شان را در مستطیل‌های سبز ارائه دهند. پروژه‌هایی که هر یک نتایج متفاوتی را در پی داشته ولی اگر این الگو بخواهد در یک مورد بی‌نقص جواب دهد قطعاً آن پیوند بارسلونا و ژاوی خواهد بود!

نویسنده: مایکل کاکس

مترجم: سپهر ستاری

۲۵۸ ۴۱