دگرگونی روایت غالب در رسانه‌های غربی علیه اسرائیل

در اینجا می توان از مفهوم سازی جودیت باتلر، فیلسوف معاصر آمریکایی، در چارچوب سازی که غربی ها از این جنگ می کردند کمک گرفت. باتلر مفهومی دارد تحت عنوان «شکاف تاسف»، یعنی چه زندگی هایی می تواند قابل تاسف باشد و ناراحت کننده است و چه زندگی هایی نمی تواند، چه زندگی هایی وجود و ارزش داشته است و چه زندگی هایی اساسا وجود و ارزش نداشته است. قدرت ها و رسانه ها از روش هایی استفاده می کنند که برخی از مرگ ها قابل تاسف هستند و برخی نیستند. نمونه های ساده آن در جنگ ها است که نیروهای دشمن اساسا قابل تاسف نیست، سربازان و حتی غیر نظامیان طرف دشمن در زمره کسانی هستند که تاسف داشتن و ناراحت بودن برای آنها جایز نیست. گاهی قدرت ها و رسانه های آنها زندگی های قوم، کشور، جماعت یا طیف خاصی را با شکاف تاسف بازنمایی می کنند؛ چنانکه مرگ و بدبختی آنها شایسته تاسف نیست، آنها اصلا وجود نداشته اند.

در مورد زندگی فلسطینی ها رسانه های غربی از روش های رسانه ای پیچیده ای برای ایجاد شکاف تاسف استفاده می کردند. از منظر غربی این جنگ میان یک دولت نزدیک به غرب با یک گروه اسلام گرای جهادی بود. واژگان گفتمانی که برای گروه های مقاومت و در صدر آنها استفاده می شد مشابه واژگانی بود که برای داعش و النصره و سایر گروه های تکفیری استفاده می شد تا ذهن غربی از ماهیت مقاومتی حماس و گروه های فلسطینی چیزی را درک نکند بلکه آنها را همچون گروه های تکفیری بداند.برای ارتش اسرائیل از «سرباز» و برای رزمندگان حماس از«شبه نظامی» استفاده می شد، حملات اسرائیل «حمله متقابل» و حملات فلسطینی «حمله تروریستی» نامیده می شد. در حالی که عملا کرانه غربی و غزه در همه نقشه های جهانی سرزمین های فلسطینی خودمختار تلقی می شوند. در مورد آمار کشته شدگان به طور معمول با زبان خنثی و عددی گزارش می شدند تا مخاطب آن را چیزی معمولی تلقی کند. برای مثال وقتی گفته می شود «در یک حمله هوایی ۱۲ نفر کشته شدند.» ذهن مخاطب تنها برآوردی عددی و ریاضیاتی از آن می کند. بدون آنکه گفته شود که این ۱۲ نفر غیر نظامی بوده اند و حمله به مناطق مسکونی بوده است. از طرف دیگر، مدت زیادی کشته شدگان غیرنظامی زیر مفهوم «سپر انسانی» توجیه می شد.

در مورد مصادر روایت ها و کسانی مرجع تلقی می شوند، همیشه صداهای اسرائیلی چند برابر بیشتر از صداهای فلسطینی بازتاب داده می شد. در همه رسانه های غربی به ازای هر مسئول فلسیطنی که فرصت رسانه ای پیدا کرده اند چند مسئول اسرائیلی فرصت های بیشتری داشته اند. آمارهای این موارد به طرز چشمگیری نامتقارن است.
در پخش و انتشار تصاویر به طور معمول تنها بمباران های اسرائیلی پخش می شد و عکس و فیلم ها صرفا از بمباران ها بوده است؛ در حالی که در طرف اسرائیلی حتی تشییع جنازه ها و عکس هایی که کشته شدگان را نشان بدهد پخش می شد. حتی در مصاحبه با خانواده ها رسانه های غربی به ندرت مصاحبه بازماندگان، آوارگان و زخمیان فلسطینی را پخش می کردند.
همه این موارد به نحوی تنظیم شده بود که ذهن مخاطب غربی زندگی های فلسطینی را ارزشمند و قابل تاسف نداند.

اما چند عامل سبب شده است که این کلان روایت غربی دچار بحران و تزلزل شود: در وجه نخست، تعداد بالای کشته ها و زخمی ها، فراوانی آوارگان، شدت تخریب که تقریبا تمام غزه را نابود کرده است سبب می شود دیگر نتوان با استفاده از روش های گفتمانی و رسانه شکاف تاسف ایجاد کرد. در وجه دوم، وجود فضای مجازی که کاربران می توانند فیلم و صحنه های وحشتناک را نشر دهند و همه آن را ببینند سبب شده است که مخاطبان بتوانند زوایای مختلف جنگ را ببینند. وجه سوم، که تا حدودی نتیجه دو وجه پیشین است، بیداری افکار عمومی به طور کلی و تغییر دیدگاه ذهنی خبرنگاران غربی است. آمارهای غیرقابل باور و صحنه های وحشتناک از کشتار کودکان و زنان و تخریب منازل مسکونی به گونه ای است که خواه ناخواه ذهن انسانی را دچار واکنش و همدردی می کند.

اکنون دیگر نه گفتمان پیشین قابل ادامه است و نه شیوه های روایت گری پیشین. به همین دلیل اکثر رسانه های جمعی غربی موضعی انتقادی نسبت به اسرائیل گرفته اند و بازتاب صدای فلسطینی در آنها بیشتر شده است. گرچه از مرجعیت افتادن روایت غالب که به نفع اسرائیل است هنوز فاصله ای هست، به هر حال چند سال گفتمان و روایت غالب بوده است و افکار عمومی غربی بیشتر با طرف اسرائیلی همدردی کرده است، اما اکنون این نگاه با چالش جدی روبرو شده است و این تنش هر روز بیشتر به نفع طرف فلسطینی می شود. حتی این تغییر زاویه دید سبب شده است که نهادهای غربی نیز به فکر تجدید نظر در روابط و مراودات سیاسی خود با اسرائیل بیفتند.