پروژه بی‌ثبات‌سازی عراق با نقشه تازه دنبال می‌شود؟

مهسا مژدهی: تحولات عراق وارد مرحله تازه ای شده است. اگر تا هفته گذشته تنها معضل، مشکوک بودن انتخابات و اعتراض گروه های سیاسی به نتایج و شمارش آرا بود، حالا شبهه در مورد اینکه چه کسی قصد ترور نخست وزیر را داشته و چه اهداف دیگری را در پیش دارد، به آن اضافه شده است. وضعیت امنیتی عراق در گرو آن است که هرچه زودتر تکلیف انتخابات مشخص شده و کسانی که در آن دخالت کرده و تصمیم به ترور نخست وزیر گرفته اند، شناخته شوند. در سیلاد با قاسم محبعلی دیپلمات پیشین و کارشناس امور خاورمیانه در مورد وضعیت امنیتی و سیاسی عراق به گفتگو نشسته ایم:

با توجه به ترور الکاظمی در عراق و اعتراضاتی که کماکان در زیر پوست شهرها در جریان است، وضعیت امنیتی و سیاسی این کشور را چطور ارزیابی می کنید؟

وضعیت عراق بعد از تظاهرات ها و روی کارآمدن الکاظمی وضعیت نسبتا بی ثبات تلقی می شود که چند علت دارد. یکی اینکه وضعیت اقتصادی مردم خوب نیست و دوم اینکه منازعاتی بین جریان کردها و سنی ها و شیعیان وجود دارد. مساله بعدی خروج آمریکا و رقابت های منطقه ای است که به این کشور هم کشیده شده است. اخیرا هم بعد از انتخابات نارضایتی ها از نتایج از سوی برخی از گروه های سیاسی به این وضعیت بی ثبات در این کشور دامن زده است. می توان گفت که وضعیت عراق در شرایط فعلی نامعلوم است.

یک بحث جدی این است که چه کسی می خواسته الکاظمی را ترور کند و ایا اصلا چنین اقدامی ساختگی بوده یا نه. برخی می گویند کار گروه های مخالف الکاظمی بوده و برخی دیگر می گویند که این نقشه ای با طراحی آمریکایی ها به حساب می آید. این وضعیت به افزایش ناآرامی در عراق دامن می زند؟

بله این طور است. عملیات ترور الکاظمی می تواند بیانگر دو هدف اصلی باشد: یک هدف برهم زدن بیشتر اوضاع امنیتی عراق و بی ثبات کردن این کشور در پی برگزاری انتخابات پارلمانی و معترضان به نتایج حاصل از این انتخابات است. هدف دوم نیز می تواند افزایش بی اعتمادی بین ایران و آمریکا و دولت مصطفی الکاظمی باشد. اینکه چه کسی دقیقا پشت پرده این حادثه قرار داشته و چه جریان هایی از آن سود می برند، موضوعی امنیتی بوده که نیازمند بررسی و موشکافی بیشتر از سوی مقام های اطلاعاتی عراق است. اما طبیعتا هر طرفی انگشت اتهام را به سمت دیگری نشان می دهد. به خصوص اینکه بعد از قضیه جمعه گذشته که مخالفان نتایج انتخابات کشته شدند، سوءتفاهم ها در فضای سیاسی عراق بیشتر شده است.

نتایج انتخابات هنوز از سوی مخالفان پذیرفته نشده و آنها خواهان باطل شدن این انتخابات هستند. این باعث چه اتفاقاتی در عراق خواهد شد؟

کمیسیون انتخابات نتایج را تایید کرده و این به معنای آن است که نتایج تغییری نخواهند کرد. هر چند که مخالفان کماکان معتقدند که تقلب و کارشکنی شده و این نتایج صحت ندارند. اما اعتراضات به جایی نمی رسند. برندگان مشخص شده اند. مقتدی صدر و بعد ائتلاف سنی ها و نوری المالکی. اما آنها نیاز به ائتلافات بیشتر دارند. مشکل عراق این است که برنده انتخابات لزوما نخست وزیر نخواهد شد و نتیجه ائتلافات بعد از انتخابات است که نتیجه نهایی را مشخص می کند.

حتی ممکن است بازنده بتواند نخست وزیر شود. از جمله اینکه در این دوره مستقلین هم در مجلس بوده اند. این دفعه وضع از دفعات قبل هم پیچیده تر است. احتمالا ماه ها طول می کشد تا نتیجه ای حاصل شود و با اینکه مقتدی صدر اعلام کرده که ما داریم به نتیجه نهایی می رسیم اما نمی شود به آن اعتماد کرد. چون علاوه بر گروه های داخلی و احزاب قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای هم در شکل گیری این ائتلاف های جدید نقش بازی می کنند.

آیا کسانی هستند که شانس بیشتری برای نخست وزیری داشته باشند؟ چه نام هایی مطرح است؟

طبیعی است که ائتلاف مقتدی صدر می تواند در تعیین نخست وزیر نقش مهمی بازی کند. یکی از گزینه ها الکاظمی نخست وزیر فعلی عراق است که عربستان سعودی و آمریکا به او علاقه بیشتری نسبت به ایران دارند. اسم المالکی و شخصیت های دیگر هم مطرح است. شخصیت های دیگر بعید میدانم که شانسی داشته باشند. اما باید صبر کرد و دید که انتخابات پارلمانی چگونه پیش می رود. البته ریاست جمهوری هم مساله مهمی هست. بین کردها اختلاف است که رییس جمهور از دموکرات ها باشد یا از طالبانی ها و سنی ها که این بار نیز مدعی هستند که می توانند در قدرت شریک شوند.

مقتدی صدر شانسی ندارد چرا که در عراق معمول نیست که یک روحانی نخست وزیر شود. به نظر می رسد که یک شخصیت تکنوکرات یا سیاسی به این مقام برسد.
 

با توجه به برگزاری انتخابات و اتفاقات پس از آن به ویژه ماجرای ترور نافرجام الکاظمی، تاثیرات بر روی روابط منطقه ای عراق چه خواهد بود؟ به ویژه آنکه بغداد تلاش می کرد تا نقش میانجی بین عربستان و ایران را بازی کند.

کشورهای عربی از نتایج انتخابات بسیار شادمان هستند چرا که عراق به سمت جهان عرب گرایش پیدا خواهد کرد. طبییعی است که ایران احساس کند شانس کمتری در عراق خواهد داشت. انتظار می رود  عراق به سمت گرایش مساوی به همه طرف ها برود. اما اگر بخواهد یک طرف را انتخاب کند، باید در این کشور منتظر بی ثباتی های بیشتری باشیم. اگر که دولت آینده بتواند توازنی ایجاد کند به نفع همه کشورهای منطقه و از جمله گفتگوهای بین ایران و عربستان هم هست.

ماجرای خروج آمریکا از عراق چطور؟

بستگی به مسائل بسیاری دارد و اینطور نیست که با تغییر دولت در عراق اتفاقات عجیبی بیفتد. اینطور نیست که اتفاقی که مثلا در افغانستان افتاد، برای عراق هم بیفتد. آنها بغداد را به حال خود نمی گذارند بلکه باید به توافقاتی برسند که این امر بسیار مشکل است. همچنین نیروی جایگزین قدرتمندی که بتواند عراق را بعد از خروج آمریکایی ها اداره کند و قادر به ایجاد توازن باشد وجود ندارد. در عراق همه ممکن است از وضعیت بی ثبات سود ببرند. داعش، گروه های تندرو و حتی آمریکایی ها ممکن است در این وضعیت منافعی داشته باشند.

این مطالب را هم بخوانید: 

عراق و سناریوی جدید آمریکا
عطوان‌: انتقال تجهیزات آمریکا به عراق با ترور نافرجام الکاظمی مرتبط است
گزارش تازه عراق از جزئیات ترور الکاظمی
 

۳۱۱۳۱۲/۲۳