گفتگوی دیجیاتو با مدیرعامل نماوا: از خودسانسوری تا فشار قوه‌قضاییه برای تمکین از ساترا
مدیرعامل نماوا در گفتگو با دیجیاتو به فشار قوه قضاییه برای تمکین اجباری از ساترا اشاره کرده و سیاست‌گذاری‌های روزانه رگولاتوری را عامل بزرگی برای افزایش ریسک فعالیت VODها می‌داند. همچنین فضای غالب علیه VODها باعث شده تا آن‌ها به ناچار دست به خودسانسوری زنند.
«محمدحسن شانه‌ساززاده»، مدیرعامل نماوا و رئیس هیئت مدیره شاتل، ششمین مهمان سری جدید آنتک دیجیاتو بود. او در ابتدا به تشریح ماجرای افت کیفیت و سرعت اینترنت در کشور اشاره کرده و عامل آن را عدم افزایش پهنای باند اینترنت بین الملل در کشور طی دو ماه گذشته عنوان کرد و به دیجیاتو گفت: «با وجود آنکه طرح صیانت هنوز تایید نشده اما این طرح در واقع ایدئولوژی است که طبق آن به دنبال ایجاد محدودیت در اینترنت بین‌الملل هستند.»
تولید سالانه هزار میلیارد تومان محتوا در VODها
شانه‌ساززاده در ادامه به دلیل شکل‌گیری نماوا اشاره کرده و آن را تحت تاثیر ترند دنیا و علاقه به تماشای ویدئو توسط کاربران دانست: «طبق بررسی‌های انجام شده در دنیا، حدود ۷۰ درصد از مصرف اینترنت برای تماشای ویدئو است از همین روی ما ۵ سال پیش در شاتل تصمیم گرفتیم تا به صورت رسمی در زمینه VOD فعالیت کنیم و نماوا متولد شد.»
به گفته وی فعالیت اولیه نماوا به صورت حرفه‌ای نبوده و به آن‌ها به دنبال تکمیل زنجیره خدمات و افزایش رضایت و چسبندگی کاربران خود در شاتل بوده‌اند. اما پس از گسترده شدن فعالیت در این حوزه، وزارت ارشاد بحث پروانه را برای VODها مطرح کرده و از آن زمان نیز فعالیت جدی نماوا آغاز شد:
«در ابتدای مسیر هزینه ساخت هر سریال قسمتی ۲۰ میلیون تومان بود اما اکنون به چیزی حدود ۱.۵ تا ۳ میلیارد تومان رسیده است که این رقم برای سریال‌های تاریخی تا ۲ برابر افزایش می‌یابد. به تدریج این اکوسیستم کامل شد و در حال حاضر فیلیمو و نماوا روی هم سالانه نزدیک به هزار میلیارد تومان محتوا تولید می‌کنند.»
آن طور که مدیرعامل نماوا به دیجیاتو گفت طی سال‌های اخیر با توجه به افزایش تقاضا برای ساخت سریال توسط VODها، با مشکل کمبود تهیه کننده، کارگردان و عوامل ساخت فیلم برخورده‌اند که همین موضوع نیز عاملی برای افزایش هزینه‌های تولید فیلم شده است.
او در پاسخ به این سوال که سهم نماوا از بازار VODها چقدر است به عدم وجود مرجعی در این زمینه اشاره کرده و گفت:
«نمی‌دانیم رقبای‌مان چه سهمی از بازار دارند اما سهم نماوا و فیلیمو روی هم نزدیک به ۹۵ درصد از کل بازار است و سهم فیلیمو نیز از نماوا بیشتر است. اگرچه با توجه به ترافیک رایگان کاربران نماوا که از اینترنت شاتل استفاده می‌کنند باعث شده تا سهم قابل توجهیی از کاربران نماوا را مشترکین شاتل تشکیل دهند.»
به گفته شانه‌ساززاده، در حال حاضر فیلم و سریال‌های نماوا چیزی در حدود ۴۰ میلیون ویو (بازدید) داشته و «قورباغه» و «خاتون» در صدر محبوب‌ترین سریال‌های نماوا هستند.
فشار قوه قضاییه برای تبعیت از ساترا
اما بخش مهم دیگر گفتگوی دیجیاتو با مدیرعامل نماوا به ماجرای ساترا و مساله رگولاتوری VODها اختصاص داشت. شانه‌ساززاده با تاکید بر اینکه پذیرش ساترا به عنوان رگولاتور یک امر اجباری بوده، آن را عامل بزرگی برای افزایش ریسک سرمایه‌گذاری برای VODها دانست.
آنطور که مدیرعامل نماوا به دیجیاتو گفت، قوه قضاییه با دعوت از وی و مدیرعامل فیلیمو، آن‌ها را به تمکین از ساترا وادار کرده‌اند:
«ما ابتدا از یک نهاد مستقل یعنی وزارت ارشاد، پروانه گرفتیم و سرمایه‌گذاری‌های جدی را آغاز کردیم. اما سال گذشته به ناگاه بحث صوت و تصویر فراگیر و انحصار آن برای صدا و سیما مطرح شد. اگرچه ما در جلسات خود بارها تاکید کردیم فعالیت VODها طبق قانون جزو صوت و تصویر فراگیر محسوب نمی‌شود اما با ورود قوه قضاییه به ماجرا، مجبور شدیم از ساترا نیز پروانه بگیریم.»
او در ادامه از انفعال وزیر وقت فرهنگ و ارشاد نیز گلایه کرده و اعتقاد داشت این وزارتخانه نیز در انتقال VODها به زیر مجموعه صدا و سیما بی میل نبوده است: «نماینده وزارت ارشاد در اکثر جلسات ما حاضر نبود و صالحی، وزیر فرهنگ دولت پیشین نیز به درخواست جلسات ما پاسخ نداد.»
شانه‌ساززاده با بیان اینکه صدا و سیما بازیگر اصلی این حوزه است اظهار داشت برخی دلواپس هستند که VODها بتوانند جای آن را در بین مخاطب ایرانی بگیرد از همین روی چالش‌های بسیاری در این زمینه ایجاد شده است: «اگر از روز اولی که شروع به کار کردیم، می‌دانستیم که قرار است رگولاتوری این حوزه به رقیب‌مان سپرده شود هیچگاه وارد این بازار نمی‌شدیم. در حال حاضر درگیر چند نهاد برای مجوز ساخت و پخش فیلم و سریال هستیم که این موضوع ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش داده است.»
وی یکی دیگر از مشکلات رگولاتوری را سیاست‌گذاری‌های روزانه در نهاد ساترا دانسته و عنوان کرد ممیزی‌ها هر هفته تغییر می‌کند. همین موضوع نیز سبب شده با وجود یکسان بودن نوع حجاب «باران کوثری» و «الناز حبیبی» در برنامه «پیشگو» شاهد ممیزی سخت‌گیرانه‌تر درباره قسمت حضور حبیبی در این برنامه باشیم. با توجه به فاصله حدودا یک ساله بین اخذ پروانه ساخت و آماده‌سازی سریال برای پخش، این سیاست‌گذاری‌های روزانه باعث شده تا ریسک فعالیت شدیدا افزایش یابد.
مدیرعامل نماوا ابراز امیدواری کرد با توجه به صحبت‌های اخیر وزیر فرهنگ مبنی بر لزوم بازگشت VODها به زیر نظر این وزارتخانه، چالش‌هایی که با آن رو به رو هستند، کاهش یابد.
خودسانسوری نماوا در پخش خاتون
عدم پخش سریال خاتون به علت تقارن زمان پخش آن با اربعین با ابراز نارضایتی کاربران نماوا در شبکه‌های اجتماعی همراه شد. اما آیا این عدم پخش دستوری از سوی نهاد بالادستی بوده است؟ شانه‌ساززاده در پاسخ به این سوال دیجیاتو گفت عدم پخش خاتون در روز اربعین، تصمیم خودشان بوده است زیرا به دنبال ایجاد چالش جدید با نهادهای حاکمیتی نیستند: «یک نهاد حاکمیتی در اواخر مردادماه درخواست کرد تا اولین قسمت خاتون در دهه اول محرم منتشر نشود. همین موضوع باعث شد تا از پخش خاتون در اربعین نیز خودداری کنیم.»
او در پاسخ به اعتراض کاربران درباره این تصمیم نیز اذعان کرد با توجه به اینکه پکیجی برای تماشای خاتون به کاربران‌مان نفروخته‌ایم، دلیلی برای پرداخت بابت گذشت یک هفته از اشتراک آن‌ها وجود ندارد.
مدیرعامل نماوا با تاکید بر اینکه فشارها و بحث‌های آزاردهنده از سوی نهادهای بالادستی یکی دیگر از چالش‌های فعالیت VODهاست اظهار داشتاین موضوع باعث شده تا امکان زمان‌بندی پخش سریال‌ها از آن‌ها سلب شده و منجر به ایجاد سردرگمی و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری‌شان شود:
«شاید تفکر حاکم در کشور مطابق با نظر ۹۵ درصد مردم نباشد اما پروانه ما در اختیار ساترا است و اگر از آن‌ها تمکین نکنیم با مشکلات زیادی رو به رو خواهیم شد. در حال حاضر نیز برای پخش سریالی مانند خسوف با مشکلات عدیده‌ای رو به رو شدیم و نزدیک به ۶ ماه برای گرفتن مجوز پخش آن، مذاکره کردیم.»
به گفته وی در حال حاضر فضای غالب کشور علیه VODها است و عده‌ای فیلیمو و نماوا را ضربه زننده به فرهنگ کشور می‌دانند: «از همین روی از نهاد ممیزی گرفته تا خود ما با حساسیت بیشتری کارمان را ادامه می‌دهیم و گاه به خودسانسوری روی آورده‌ایم تا اتفاقی باعث نشود کل سرمایه گذاری چند صد میلیارد تومانی و چند ساله‌مان سوخت شود.»
عدم رعایت کپی‌رایت
در حالی که شانه‌ساز زاده از رگولاتوری به عنوان یکی از افزایش‌دهنده‌های ریسک فعالیت VODها نام برده بود اما به اعتقاد وی، عدم رعایت کپی‌رایت سریال‌های اختصاصی نماوا توسط ماهواره‌های فارسی زبان، بزرگترین ریسک و دغدغه برای فعالیت آن‌هاست. موضوعی که برای حل آن نیاز به صرف هزینه‌های گزاف است:
«با ثبت شکایت از کانال‌های تلگرامی و وبسایت‌هایی که کپی‌رایت سریال‌های نماوا را رعایت نمی‌کنند، توانسته‌ایم جلوی پخش غیرقانونی فیلم‌های‌مان را بگیریم اما این کار برای شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان امری سخت و پر هزینه است. همین موضوع سبب شده تا ماهواره‌ها بزرگترین ریسک برای ما باشند.»
مدیرعامل نماوا در ادامه به عدم رعایت کپی‌رایت فیلم‌های خارجی توسط این پلتفرم اشاره کرده و آن را شامل مصوبه برن می‌داند که طبق آن اگر محتوایی در کشوری پخش شده و ظرف یک ماه در کشورهای دیگر اکران نشود، سایر کشورها اجازه دارند بدون مجوز اقدام به پخش آن محتوا کنند.
کاربران شبکه‌های اجتماعی، لابی VODها را عامل تعطیلی سایت «تاینی‌موویز» می‌دانند که شانه‌ساززاده این موضوع را رد کرده و اعتقاد دارد کاربران این دو کاملا با یکدیگر تفاوت داشته و فعالیت آن‌ها تداخلی نداشته که به دنبال حذف رقیب بروند.
به گفته وی مخاطبان نماوا به فیلم و سریال‌های ایرانی علاقه بیشتری داشته و بازدید هر قسمت از سریال‌های این پلتفرم، بیش از ۲۰ برابر فیلم‌های خارجی است.
شانه‌ساززاده در ادامه به راه‌اندازی سرویس «پردیس آنلاین» برای پخش فیلم‌های سینمایی در دوران کرونا اشاره کرده و آن را جای مناسبی برای فیلم‌های A+ نمی‌داند زیرا به اعتقاد وی یک دهم درآمد اکران این فیلم در سینما، در اکران آنلاین محقق می‌شود. اما برای سایر فیلم‌ها فرصت خوبی جهت درآمدزایی است.
از دور زدن گوگل‌پلی تا تلاش برای کاهش فشار بر کاربران
اواسط شهریورماه بود که چند اپلیکیشن ایرانی از جمله فیلیمو به بهانه تحریم‌ها از گوگل‌پلی حذف شدند. اما نماوا هنوز در این استور اندرویدی در دسترس است. مدیرعامل این پلتفرم در این باره به دیجیاتو گفت: «ما نیز ایمیل‌هایی را از سوی گوگل‌پلی دریافت کرده‌ایم اما هنوز به مشکل برنخوردیم. آن‌ها یک سری استانداردها و دغدغه‌هایی را مطرح کرده بودند که به دنبال راه‌گریزی از آن‌ها هستیم و تاکنون نیز موفق بودیم.»
به اعتقاد وی بحث اصلی حذف اپلیکیشن‌های ایرانی به عدم پرداخت حق السهم گوگل از پرداخت‌های درون برنامه‌ای باز می‌گردد.
شانه‌ساززاده در ادامه به مذاکرات صورت گرفته با سامسونگ اشاره کرد و گفت:
«یکی از مزیت‌های VOD پخش آن در نمایشگرهای بزرگ است. از همین روی با سامسونگ مذاکراتی انجام دادیم تا اپلیکیشن نماوا را روی دستگاه‌های آن قرار دهیم اما با عدم موافقت آن‌ها مواجه شدیم. از همین روی به سمت اندروید باکس حرکت کردیم و نماوا باکس را با سیستم عامل شخصی‌سازی شده ارائه کردیم. اگرچه همزمانی این موضوع با کاهش ارزش پول ملی موجب افزایش قیمت نماوا باکس شد اما تاکنون نزدیک به ۲۸هزار دستگاه فروخته‌ایم.»
بخش انتهایی صبحت‌های مدیرعامل نماوا به نارضایتی کاربران از تعرفه اشتراک‌های این پلتفرم و پخش تبلیغ در ابتدای سریال و فیلم‌ها اختصاص داشت. او با بیان اینکه به دنبال کاهش فشار روی کاربران نماوا هستند، اظهار داشت: «هزینه ساخت سریال‌ها بالاست از همین روی برای رسیدن به نقطه سر به سر شدن یا بایستی تعرفه اشتراک را با هزینه‌های‌مان متناسب کنیم یا با پخش تبلیغ، بخشی از هزینه‌های‌مان را پوشش دهیم. بنابراین به پخش تبلیغ روی آورده‌ایم و برای اشتراک‌های‌مان همواره تخفیف ارائه می‌کنیم تا کمترین فشار به کاربران‌مان وارد شود.»
به گفته وی، آن‌ها بین هزینه اشتراک و جذب کاربر در تلاش هستند تا همواره تعادلی برقرار کرده که زیان عملیاتی نداده و بتوانند از پس هزینه‌های سالانه بر بیایند.