شورای روابط خارجی اروپا: در موضوع هسته‌ای دیپلمات‌های ایران آهسته حرکت می‌کنند تا هوشیاری خود را نشان دهند
به گزارش سیلاد، اسفندیار باتمانقلیج از اعضای برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای روابط خارجی اروپا و بنیانگذار رسانه بورس و بازار در تحلیلی نوشت:
تاخیر ایران برای از سرگیری گفتگوهای هسته‌ای باعث شده روزنامه‌نگاران و دیپلمات‌های اروپایی و آمریکایی مرگ برجام را اعلام کنند. اما واقعیت این است که برای موفقیت گفتگوهای هسته‌ای در داخل، دولت رئیسی باید رویکردی را برای مذاکره برگزیند که تفاوت اساسی با رویکردهای مذاکراتی دولت‌های پیشین ایران داشته باشد.
به ویژه اینکه، به دلیل محدودیت‌های سیاسی در واشنگتن و تهران، امکان ایجاد تغییرات چشمگیر در شرایط توافق هسته‌ای وجود ندارد. بنابراین، دولت رئیسی روی فرآیند گفتگوها متمرکز شده است که این فرآیند با سرعت، اصول و سیاست ایرانی‌ها مرتبط است.
واقعیت‌ها و مسئولیت‌های حکومت کردن بر ایرانی که در دام تنگنای اقتصادی گرفتار شده، سرانجام دولت را به از سرگیری گفتگوها سوق خواهد داد. از یک سو، ایرانی‌ها اطمینان دارند که تحریم‌ها اقتصاد کشورشان را به بحرانی عمیق‌تر نخواهد کشاند. از سوی دیگر، آنها می‌دانند که تاثیر لغو تحریم‌ها بسیار چشمگیر خواهد بود.
مهم‌ترین چالش دولت رئیسی کنترل نرخ‌های بی‌سابقه تورم است. طبق گزارشی تازه از سازمان برنامه و بودجه ایران، نرخ تورم در صورت ادامه تحریم‌ها در ۵ سال آتی به ۶۵ درصد و در صورت لغو تحریم‌ها به ۲۵ درصد خواهد رسید. تفاوت ۴۰ درصدی نرخ تورم در این دو سناریو به‌خوبی نمایانگر خطری است که دولت کنونی با آن مواجه است – مقاومت در برابر تحریم‌ها امکان پذیر است، اما پیگیری لغو تحریم‌ها از لحاظ سیاسی به مصلحت می‌باشد.
دلیل اینکه دولت رئیسی، برغم وجود اجماع داخلی برای بازگشت به برجام و گفتگوهای هسته‌ای، آهسته حرکت می‌کند، این است که دیپلمات‌های کنونی می‌خواهند باهوش به‌نظر برسند. رقبای سیاسی دولت روحانی باور دارند که برجام و ناکامی‌های مربوط به اجرای آن حاصل ساده‌لوحی و زودباوری مذاکره کنندگان ایرانی در برابر غرب و اعتماد به تعهدپذیری آمریکا بوده است.
دولت رئیسی نمی‌خواهد ساده‌لوح به نظر رسد. آیت الله علی خامنه‌ای در آخرین سخنرانی‌اش خطاب به دولت روحانی اعلام کرد که ناکامی‌های این دولت «نشان داد که اعتماد به غرب جواب نمی‌دهد». وی از دولت رئیسی خواست تا اشتباه مشابهی را مرتکب نشوند. دیپلمات‌های ارشد ایران مفهوم این پیام را درک کرده‌اند.
اما موفقیت در بازگشت به برجام پرستیژی برای دیپلمات های دولت رئیسی است که به آنها برای بکارگیری دیپلماسی انگیزه می‌دهد و اگر این توافق به‌هم بخورد آنها متضرر خواهند شد. تاخیر دولت رئیسی در بازگشت به گفتگوهای وین راهی است برای اینکه ایرانی‌ها کمتر ساده‌لوح به‌نظر برسند و آمادگی بیشتری برای گفتگوهای تازه پیدا کنند.
دولت تازه ایران همچنین موفق شده برای پرهیز از محکومیت در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از چندین مانع دشوار عبور کند. ایران با دعوت از رافائل گروسی به تهران برای گفتگو در زمینه حفظ تجهیزات نظارتی و پایشی آژانس، هزینه سیاسی چشمگیری را صرف کاهش پیامدهای دیپلماتیک ناشی از اهرم‌سازی‌های هسته‌ای خودش کرد. پس از توافق با گروسی، تندروهای مجلس رئیسی را به نقض قانون اقدامات پلکانی گسترش برنامه هسته ای ایران متهم کردند.
سرانجام اینکه، سرپیچی ایران از برخی تعهداتش در برجام نیز، برخلاف تعابیر غربی‌ها، تنها برای اهرم‌سازی نیست، بلکه بخشی از تلاش‌های مذاکره‌کنندگان تازه است تا در مقایسه با همتایان غربی‌شان «باهوش‌تر» به نظر برسند.
در هرحال، این ریسک وجود دارد که دولت رئیسی با هدف عملکرد هوشمندانه در زمینه «افزایش اهرم‌سازی‌ها از برنامه هسته‌ای» و «ارزیابی‌هایش برای سیاست‌های داخلی» زیاده‌روی کند. خوب یا بد، حسن نیست غربی‌ها رو به پایان است و رئیسی نمی‌تواند گفتگوها را تا ابد به تاخیر بیاندازد. او باید عملا نشان بدهد که خواهان از سرگیری گفتگوهای هسته‌ای است.
دولت‌های غربی به‌درستی می‌دانند که ایران بدون برجام هم می‌تواند پابرجا بماند – عاملی دیگر برای بدبینی این دولت‌ها. اما ادامه زندگی بدون برخورداری از یک امتیاز به معنای نخواستن آن امتیاز نیست. دولت رئیسی به خوبی آگاه است که مردم ایران خواهان لغو تحریم‌ها هستند. در واقع دولت خواهان عملی کردن آرزوهای مردم ایران درباره آینده اقتصادی‌شان است. بنابراین، دولت‌های غربی باید درباره آینده گفتگوهای هسته‌ای خوش‌بین باشند.
۳۱۱۳۱۱
