شمارش معکوس برای سرنوشت‌سازترین روزهای عراق؛ منطقه غافلگیر می‌شود؟
مهسا مژدهی: عراق در استانه یکی از سخت ترین انتخابات های اخیر خود است. الکاظمی قول داده که نامزد نشود و این رای گیری در شرایطی برگزار خواهد شد که از نظر سیاسی ثبات کافی در این کشور ایجاد نشده است. از سوی دیگر نیروهای امریکایی قرار است تا پایان سال میلادی این کشور را ترک کنند و هم زمان نارامی هایی در برخی از بخش ها از سوی داعش شکل گرفته است.
در خبرآنلاین با صباح زنگنه کارشناس خاورمیانه در مورد اخرین تحولات عراق به گفتگو نشسته ایم:
عراق در اینده نزدیک انتخابات پارلمانی را در پیش دارد. برخی در مورد اینکه ایا این انتخابات برگزار خواهد شد و دولت می تواند امنیت آن را تامین کند یا نه، شک دارند. شما اوضاع را در بغداد چطور می بینید؟
انتخابات پارلمانی عراق زودتر از موعد و موقعش برگزار می شود. امدن الکاظمی بر سر کار برای تحقق این موضوع بود تا تدابیر لازم را برای انجام انتخابات زودهنگام فراهم کند. مقدمات زیادی انتخابات عراق لازم دارد. یکی از آنها بحث قانون انتخابات است که تغییراتی نسبت به قبل پیدا کرد و تقسیمات حوزه های انتخابیه مد نظر شد که به جای انتخابات لیستی و فهرستی، انتخاب بر اساس تک تک افراد صورت بگیرد. طبیعتا این اثار و پیامدهایی خواهد داشت و برخی از احزاب و گروه ها که از طریق لیست می توانستند ارا بیشتری جلب کنند، با این تغییر عملا کار به سمت احزاب کوچک تر و جریان های کوچک تری می رود که به وجود آمده اند.
تامین کارت های انتخاباتی بایومتری یک مشکل دیگر بود که تعدادی یا درصدهایی از جمعیت دارای حق انتخاب آن را دریافت کردند اما تعداد زیادی هم هنوز دریافت نکردند. این مشکل در مورد شمارش ارا مشکل ایجاد می کند.
وجود برخی جمعیت ها که در هک کردن ارا و صندوق ها تخصص دارند و از حمایت برخی از کشورهای منطقه مثل امارات و… برخوردارند هم هست. اینها بحث هایی است که صحت و سلامت انتخابات را مخدوش می کند.
از طرف دیگر مردم عراق نسبت به عملکرد پارلمان و دولت های فعلی یا گذشته ناراضی اند. اگر این نارضایتی همچنان ادامه پیدا کند و مرجعیت وارد کار نشود و نخواهد که مردم به صورت واجب عینی رای بدهند، احتمالش زیاد است که تعداد شرکت کنندگان بسیار پایین باشد و این یعنی پیروزی برخی از گروه ها و جریان های جدید التاسیس.
الکاظمی متفاوت ظاهر شده است. او ایده هایی داشته که هنوز البته به ثمر نرسیده اند به ویژه تلاش کرده تا موقعیت عراق را در منطقه بهبود بخشد. در شرایطی که انتخابات نزدیک است، اینده سیاسی الکاظمی را چطور میبینید؟
اقای الکاظمی گرچه در محافل عمومی اعلام می کند که مایل به نامزدی برای انتخابات نیست اما در محافل خصوصی دیده شده که بی میل نیست که در انتخابات ورود پیدا کند. اگر خودش هم وارد نشود، تعدادی از جریان های دو سال اخیر می توانند عملا به نفع او کار کنند و تعدادی از منتخبین در انتخابات آتی طرفدار او باشند و سیاست هایش را دنبال کنند. البته حضور سازمان ملل و اتحادیه اروپا به عنوان ناظر در انتخابات هم بحث دیگری است که می تواند با برخی از نمایش ها مثل کاری که نماینده دبیرکل سازمان ملل انجام میداد و از گروه ها و جریان هایی حمایت می کرد، مطرح باشد که معلوم نیست تا چه حد بتوانند بی طرفی شان را حفظ کنند. همه اینها عواقبی است که تاثیرگذار هستند.
برخی معتقدند که برگزاری انتخابات می تواند باعث ناامنی در عراق شود. در شرایط فعلی تا چه اندازه این وضعیت محتمل است؟
بحث تروریسم و احتمال بروز برخی از حوادث در برخی نقاط عراق دور از ذهن نیست. این موضوع هم می تواند در فضای انتخابات تاثیرگذار باشد. اینکه دولت می تواند امنیت فضای انتخاباتی را تامین کند یا نه سوالی جدی است که باید در عمل دید.
بحث خروج امریکا از عراق پررنگ تر از قبل شده است. با خروج این کشور از افغانستان نگرانی هایی وجود دارد که همان خروج بی مقدمه و کامل باعث تحولات زیادی در عراق شود. با این حال بسیاری هم معتقدند که ناامنی ها در این کشور زیر سر حضور ایالات متحده است. چقدر احتمال دارد که موقعیت افغانستان مجددا تکرار شود؟
در افغانستان وضع متفاوت بود. امریکا نیروهای زیادی را وارد این کشور کرده بود و به مدت بیست سال ارتش را اموزش می داد و تسلیحات خود ارتش ایالات متحده داده می شد. امریکا وقتی افغانستان را ترک کرد کل این سلاح ها را برای جایگزینی که خودش با آنها مذاکره می کرد رها شد. در عراق خود مردم عراق و ارتش و الحشدالشعبی و پلیس مرکزی این کشور، فعالند و با پول دولت عراق تسلیحات زیادی خریده اند. امریکا البته در چند پادگان و پایگاه عراقی سلاح های خاصی دارد. کنترل فضای عراق در دست آنهاست. خروج نیروهای امریکایی عملا با تعداد کمتری که صحبتش می شود چندان نمی تواند به ناامنی دامن بزند. مگر اینکه گروه های خاصی مثل داعش یا برخی از جریان های سیاسی که مایلند امریکا را نگه دارند، دست به اقدام بزنند تا با ایجاد ناامنی کاری کنند که در عراق بماند. با مذاکراتی که عراقی ها با ایالات متحده دارند، نسبت به خروج تدریجی نیروها و تا پایان سال میلادی بناست که اخرین نیروهای مسلح و جنگنده امریکا خارج شوند. اما تعدادی یعنی دو تا سه هزار نفر به عنوان نیروی اموزشی باقی خواهند ماند. اینکه ایا انها می توانند تبدیل به زمینه ای برای بازگشت امریکایی شوند یا نه مشخص نیست.
وجود الحشدالشعبی در عراق اطمینانی برای برقراری امنیت در عراق است. به همین خاطر بعید می دانم اتفاقی که برای افغانستان افتاد برای عراق تکرار شود.
ما به تازگی شاهد نشست اربیل با هدف نزدیکی با اسراییل بوده ایم. ایا این به آن معناست که باید منتظر فعالیت های بیشتر رژیم صهیونیستی برای نزدیک شدن به بغداد هم باشیم؟
اسراییلی ها ده سال است که دنبال این موضوع بوده اند و ارتباطاتی داشته اند. اما با عناوین مختلف مثل نیروهای زیر چتر اتحادیه اروپا یا سازمان ملل یا امریکایی وارد عراق می شدند. تعدادی از آنها هم روابطی با مراکز اقتصادی این کشور داشته اند و حتی به دنبال خرید زمین بوده و هستند. روابط اقلیم کردستان عراق با صهیونیست ها علنا گفته نمی شود اما به صورت نامحسوس اقداماتی کرده و می کنند. این اقدام جهت درگیر کردن عشایر عراق با موضوع اسراییل بود و توطئه اسکان فلسطینی ها در انبار عراق را تقویت می کند. رفت و آمدهای رییس پارلمان فعلی عراق به برخی از کشورهای عربی که عادی سازی با اسراییل را داشته اند این شبهات را تقویت می کند. اما موضع گیری های اغلب احزاب و گروه ها و حتی دولت مرکزی و دولت اقلیم به محکوم کردن این اجلاس، فضا را بر ضد این اهداف تغییر داد.
تحولات در حالی صورت می گیرد که در این بین ایران و عربستان نیز به طور جدی گفتگوها را در بغداد دنبال می کنند. در شرایطی که احتمال می رود الکاظمی قدرت را ترک کند و دولت دیگری در عراق بر سر کار بیاید، سرنوشت این گفتگوها بین ریاض و تهران چه خواهد شد؟
ایران و عربستان یک اراده اولیه برای بازنگری در روند روابط را دارند. چهار بارگفتگو اتفاق افتاده که در سطوح امنیتی بوده و مختصری هم به بحث های سیاسی ممکن است کشیده شده باشد. بهبود روابط ایران و عربستان در سرنوشت عراق هم تاثیرات مثبت خواهد گذاشت و تا حدودی می تواند باعث ارامش این کشور شود. با خروج الکاظمی از قدرت اتفاقی نخواهد افتاد چون اراده دو قدرت بزرگ منطقه یعنی ایران و عربستان بر این گفتگوهاست. پس تغییرات سیاسی در عراق نمی تواند موثر باشد. این گفتگوها از زمان عبدالمهدی شکل گرفته و قائل به اشخاص در بغداد نیست. اما عراق می تواند از این گفتگوها برای خودش منافعی ایجاد کند. کاری که الکاظمی کرده و اگر حتی او از قدرت کنار برود باز هم ادامه خواهد داشت.
>>> این مطالب را هم بخوانید:
الکاظمی در پی شکستن طلسم منطقه‌ای/ عربستان نگران است،ایران هوشیار باشد
آمریکا بود؛حسین به‌دنبال پاسخ آمد
پیام جدید الکاظمی به کشورهای عربی از بغداد
منافع ملی ما در گوشه‌ای کز کرده؛آیا راهبرد امیرعبداللهیان راه‌گشاست؟
۳۱۱۳۱۲/۲۳
