مدیرعامل کارن کراد: می‌خواهیم تمام نیازهای استارتاپ‌ها در مسیر رشد را در کشور فراهم کنیم
کارن اولین پروژه موفق تامین مالی جمعی کشور را چندی پیش به اتمام رسانده تا نویدبخش روزهای بهتر در اکوسیستم استارتاپی کشور و بحث کراد فاندینگ باشد. این شرکت با ایجاد شبکه گسترده‌ای از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، با برگزاری رویدادهای آنلاین و طرح استان آپ به دنبال شناسایی استارتاپ‌ها و جذب سرمایه و تامین مالی هستند. آن‌ها می‌خواهند تا پایان سال سرمایه‌گذاری ۶۰ میلیارد تومانی برای تامین مالی ۲۰ شرکت را محقق سازند و به اکوسیستم شهرستان‌های کشور نیز توجه ویژه‌ای داشته باشند.
سامانه تامین مالی و سرمایه‌گذاری کارن از دل شرکت گروه گسترش نوآوری دیموند بیرون آمده است. یک شتاب دهنده مجازی و پلتفرمی تخصصی برای کارآفرینان، سرمایه گذاران و منتورها تا در جهت رشد ایده‌های جدید در کشور گام بردارد و فرایند جذب سرمایه در تمامی حوزه‌ها را برای استارتاپ‌ها تسهیل کند.
این مجموعه اولین کارگزار رسمی تامین مالی و سرمایه‌گذاری تحت حمایت و نظارت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است. همچنین آن‌ها موفق شده‌اند مجوز تامین مالی جمعی مبتنی بر مشارکت را از فرابورس اخذ کرده و تبدیل به اولین مجموعه‌ای شوند که سود حاصل از مشارکت تامین مالی جمعی را بین سرمایه‌گذاران تقسیم کند.
اصل سرمایه و سود حاصل از مشارکت در تامین مالی طرح رادیولوژی سقفی شرکت دانش‌بنیان بهیار صنعت سپاهان مردادماه گذشته به حساب مشارکت کنندگان واریز شد.
«علی عمیدی»، مدیرعامل کارن در گفت‌وگو با دیجیاتو ضمن اشاره به تاریخچه این شرکت از تلاش‌هایی که در زمینه جذب سرمایه برای استارتاپ‌ها صورت گرفته تا چالش‌های این حوزه سخن می‌گوید و «سینا قدس»، قائم مقام مدیرعامل کارن نیز درباره روند کار کارن در آینده توضیحات بیشتری ارائه می‌دهد.
هدف از تولد کارن
اگرچه دیموند شتابدهنده‌ای نام آشنا و با یک دهه سابقه فعالیت است اما کارن طول عمری ۳ ساله داشته و از دل دیموند متولد شده است. در ابتدای مسیر ۹۰ درصد از سهام کارن متعلق به دیموند و ۱۰ درصد نیز به عمیدی اختصاص داشته که به گفته وی در مراحل بعدی جذب سرمایه، این نسبت‌ها تغییر کرده است.
عمیدی هدف از تولد کارن را بحث کراد فاندینگ یا همان تامین سرمایه جمعی می‌داند و درباره داستان شکل گیری آن به دیجیاتو گفت:
««سعید عمیدی»، سهامدار عمده دیموند پس از سرمایه‌گذاری موفق روی یک پلتفرم کراد فاندینگ با نام "startengine" به دنبال راه‌اندازی چنین پلتفرمی در ایران رفته و پس از جلسه با «سورنا ستاری»، معاون علمی فناوری رئیس جمهور و حمایت ایشان، کارن کراد در سال ۹۷ شکل گرفته و با توجه به فرایند مجوزدهی طولانی آن، در سال ۹۹ اولین مجوز از سوی سازمان بورس صادر و کمپین‌های مربوطه اجرا می‌شوند.»
او با بیان این که ۴ مدل کراد فاندینگ در دنیا وجود دارد می‌گوید ما در حال اجرای مدل بر پایه مشارکت هستیم و تبدیل به اولین شرکتی شدیم که به سرمایه‌گذارانی که در پروژه تامین مالی جمعی مشارکت کردند، سود پرداخته است.
به گفته مدیرعامل کارن، پس از تشکیل این شرکت در سال ۹۷ با توجه به طولانی بودن فرایند کسب مجوز، به سمت deal making و جذب سرمایه‌گذار برای استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان حرکت کرده و توانسته‌اند باشگاه سرمایه‌گذاران را به وجود آورند:
«ما پس از آغاز فرآیند ایجاد فرصت سرمایه‌گذاری، متوجه شدیم بایستی سرویس‌های دیگری به پلتفرم خود اضافه کنیم زیرا برای یافتن سرمایه‌گذار برای استارتاپ‌ها بایستی به آن‌ها آموزش و مشاوره دهیم، راستی آزمایی کنیم و جهت حضور در بازار بین‌الملل توانمندشان سازیم از همین روی حالت شتابدهندگی به خود گرفتیم. یکی از سرویس‌های ما در بحث راستی‌آزمایی بوده زیر مجموعه‌های بسیاری پس از فراغت همکاری با شتابدهنده‌ها، صلاحیت کافی را نداشته و سرمایه‌گذار متوجه مشکلاتی در آن‌ها می‌شد.»
او معقتد است بسیاری از شتابدهنده‌ها در ایران کار شتابدهی نمی‌کنند بلکه با تلاش برای افزایش منفعت خود، حضوری مخرب در یک تیم استارتاپی دارند.
به گفته عمیدی تا به امروز بیش از ۴۵۰۰ کارآفرین از سرویس‌های کارن استفاده کرده‌اند که ۳۲ درصد از این استارتاپ‌ها به مرحله ارزیابی رسیده‌اند. همچنین این مجموعه ۱۳۷۱ سرمایه‌گذار عضو و ۱۳۳ سرمایه‌گذاری موفق داشته است.
تمرکز روی کراد فاندینگ
وی در ادامه به تلاش‌های انجام شده در زمینه کراد فاندینگ اشاره کرده و به دیجیاتو می‌گوید در این زمینه با وزارت صمت توافق کردیم تا با بنگاه‌های کوچک و متوسط (SME) که در داخل شرکت‌های شهرک صنعتی هستند همکاری و آن‌ها را احیا کنیم.
عمیدی معتقد است در زمینه تامین مالی جمعی بایستی به سراغ استارتاپ‌هایی رفته که در مرحله Later Stage از رشد قرار داشته زیرا در استارتاپ‌های در مرحله اولیه رشد (early stage) نقدشوندگی مفهوم خاصی ندارد. همچنین با توجه به فرهنگ سرمایه‌گذاری غیر ریسک‌پذیر در ایران نمی‌توان به سمت تیم‌های کوچک رفت:
«کافی است شما به بورس ایران در سال ۹۹ نگاه بیندازید که هر روز ۵ درصد سود نصیب سهامداران می‌کرد. با چنین شرایطی نمی‌توان سرمایه‌گذاری را متقاعد کرد که روی استارتاپی سرمایه‌گذاری کند که بعد از ۵ سال منتظر سوددهی آن باشد و شاید اصل پولش هم از بین برود. در حالی که در دنیا، سود بانکی و فرهنگ سرمایه‌گذاری متفاوت است. بنابراین سرمایه‌گذاری جمعی باید به سمت شرکت‌های SME رفته، بنگاه‌هایی که نه آن قدر بزرگ شده‌اند که وارد بورس شوند و نه آنقدر کوچک هستند که بخواهند از سرمایه‌گذارهای خطرپذیر (VC) جذب سرمایه کنند.»
او سرمایه‌گذارهای خصوصی سنتی در ایران را سه دسته دانسته و به دیجیاتو می‌گوید یک طیفی از آن‌ها مالک شرکت‌های بزرگی هستند که به جای سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌های موجود، به دنبال کارآفرین‌هایی هستند که در جهت ضرر مشهود شرکت آن‌ها فعالیت کرده و آن را پوشش دهد. زیرا سرمایه‌گذاری یک پروژه بلند مدت، زمان‌بر و پر ریسک است بنابراین بایستی فعالیت استارتاپ استراتژیک و یک حلقه مفقوده از سازمان را پوشش دهد تا فرد را متقاعد به سرمایه‌گذاری کند.
به گفته عمیدی دسته دوم افرادی هستند که تحمل ریسک نداشته و کلا مخاطب فضای استارتاپی نیستند. دسته سوم نیز مدتی است وارد این حوزه شده و سرمایه‌گذاری‌هایی را نیز داشته‌اند.
وی معتقد است با توجه به این سه دسته بایستی راه‌حلی برای هر کدام از آن‌ها ایجاد و مدلی را مناسب سرمایه‌گذاری‌شان اجرا کنیم: «به طور مثال می‌توان با تضمین اصل سرمایه به عنوان معافیت مالیاتی، افراد را به سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها سوق داد. یعنی سازمان مالیاتی بپذیرد به جالی پرداخت مالیات روی یک شرکت استارتاپی سرمایه‌گذاری شود که این امر باعث می‌شود اکوسیستم ما بالغ‌تر شده و مرحله به مرحله بهتر شود.»
مدیرعامل کارن با اشاره به بخشنامه صادر شده برای معافیت مالیاتی سود حاصل از سرمایه‌گذاری در تامین مالی جمعی، آن را احقاق حق‌شان دانسته زیرا هر اوراق بهادارای معاف از مالیات بوده و زمانی که از این شرکت برای کراد فاندینگ از بورس مجوز گرفته است بایستی از منافع آن نیز منتفع شود.»
هدف‌گذاری کارن برای تامین مالی ۲۰ شرکت
عمیدی در پاسخ به این سوال دیجیاتو که چرا سرمایه‌گذار خارجی در ایران نداریم، یکی از علت‌های آن را تحریم‌ها دانسته و می‌گوید در حال حاضر امکان جذب آن‌ها وجود ندارد. همچنین ارسال تیم‌ها به خارج از کشور از اولویت‌هایشان نبوده زیرا باتوجه به ماجراهای مختلف خارج از برنامه‌های آن‌هاست.
اگرچه به گفته وی تاکنون با حدود صد شرکت بین‌المللی همکاری داشته و ارتباطات خود را حفظ کرده‌اند تا ضمن شناخت هر چه بهتر آن‌ها، پتانسیل استارتاپ‌های ایرانی را به سرمایه‌گذاران خارجی شناسانده و بتوانند در صورت لغو تحریم‌ها از مشارکت آن‌ها استفاده کنند.
عمیدی در ادامه به ارتباط کارن با صندوق نوآوری اشاره کرده و می‌گوید کارن، کارگزار این صندوق در حوزه‌های توانمندسازی، برگزاری رویدادها، ارزیابی، ارزش‌گذاری و … است: «ما با برگزاری دوشنبه‌های استارتاپی موفق شدیم برای ۵۰ درصد از کارآفرینان حاضر در رویداد، تامین مالی کنیم و پیگیر ادامه آن هستیم.»
او در رابطه برنامه‌های پیش روی کارن به دیجیاتو می‌گوید به دنبال راه‌اندازی کمپینی برای تامین مالی ۲۰ شرکت هستند. همچنین می‌خواهند حاشیه سود سرمایه‌گذاران را افزایش داده و هدف‌شان سرمایه‌گذاری ۶۰میلیارد تومانی تا پایان تابستان است.
مدیرعامل کارن در پایان به چالش حضور استارتاپ‌ها در بورس اشاره کرده و معتقد است با توجه به ادبیات متفاوتی که در این بازار حاکم است بایستی اختلافات حل شده و تلاش کنیم تا ادبیات‌شان را بفهمیم و طبق آن راه‌حل ارائه دهیم. همچنین سازمان بورس نیز بایستی همکاری داشته و در برخی از مسائل کوتاه بیاید.
سازوکار کارن برای شناسایی شرکت‌های مستعد
«سینا قدس»، قائم مقام مدیرعامل کارن که سابقه فعالیت در بخش استارتاپی شتابدهدنده دیموند را در کارنامه دارد به ساز و کار شناسایی بنگاه‌های کوچک و متوسط برای تامین مالی جمعی اشاره کرده و به دیجیاتو گفت:
«به واسطه تمام فعالیت‌هایی که در این مدت انجام داده‌ایم، نزدیک به ۴هزار کارآفرین را از کل کشور می‌شناسیم. همچنین در هر استان یک نماینده داریم و با پارک علم و فناوری، مرکز تحقیقات و دانشگاه‌های این استان‌ها در ارتباط هستیم. در این مراکز پروژه‌هایی را می‌توان پیدا کرد که برای سرمایه‌گذاری یا بحث تامین مالی جمعی مناسب باشند.»
او با اشاره به تامین مالی شرکت دانش‌بنیان بهیار صنعت سپاهان می‌گوید این مهم از ارتباط با مرکز تحقیقات اصفهان شکل گرفته و از طریق صندوق نوآوری نیز متوجه شدیم شرکتی است که وضعیت اعتباری خوبی داشته و وام‌ها و سرمایه‌های جذب شده را به موقع بازگردانده است. از همین روی آن را برای تامین مالی جمعی انتخاب کردیم.
قدس اعتقاد دارد با توجه به این که تاکنون کمتر از ۴ طرح در زمینه کراد فاندینگ اجرا شده، مردم با این موضوع آشناییت کافی نداشته و بایستی ابتدا فرهنگ‌سازی در این زمینه صورت گیرد.
به گفته وی در اردیبهشت ماه با همکاری معاونت علمی فراخوانی برای ثبت‌نام شرکت‌های دانش بنیان صادر شده تا با شناسایی هر چه بهتر در جهت تامین سرمایه آن‌ها اقدام شود.
قائم مقام مدیرعامل کارن در پاسخ به سوال دیجیاتو مبنی بر این که رقم تامین مالی چقدر و به مواردی بستگی می‌گوید سقف تامین مالی جمعی ۱۰ میلیارد تومان بوده و تعیین مقدار آن وابسته به پروژه و سابقه شرکت‌ها دارد: «به طور مثال شرکت بهیار صنعت که دومین پروژه جذب سرمایه آن که حدود ۶ میلیارد تومان بوده و به زودی اجرا می‌شود، از هر قرارداد درآمدی نزدیک به ۷۰ میلیارد تومان دارد. از همین روی ما برای تامین مالی جمعی به اعتبار و بدهی آن‌ها توجه کرده و براساس پروژه در دست اقدام، مبلغ را تعیین می‌کنیم.»
اجرای طرح استان‌آپ برای کمک به تیم‌های غیرتهرانی
قدس با بیان این که میزان سرمایه‌گذاری در اکوسیستم فناوری به نسبت بازارهای دیگر کم است می‌گوید ابعاد این اکوسیستم به اندازه‌ای که باید نرسیده و این موضوع تنها به علت نبود پول یا ریسک سرمایه‌گذاران نیست، بلکه تحریم‌ها، حجم بازار کوچک استارتاپ‌ها، رشد عجیب و غریب بورس در سال ۹۹ از جمله عوامل این موضوع هستند.
اگر چه به اعتقاد وی اصلی‌ترین موضوع، عدم آشنایی تیم‌های استارتاپی با فرهنگ جذب سرمایه‌گذار است. موضوعی که در شهرستان‌ها به علت دوری از سرمایه‌گذارانی که اکثرا ساکن تهران هستند، نمود بیشتری دارد. از همین روی کارن برای تیم‌های حاضر در سایر استان‌ها وقت بیشتری برای مشاوره گذاشته و با برگزاری رویدادهای آنلاین به دنبال تقویت این تیم‌ها است:
«اگر چه در یک رویداد حضوری در بوشهر با حضور ۵ سرمایه‌گذار، از ۶ تیم حاضر، سه تیم موفق به جذب سرمایه شدند اما در رویدادهای آنلاین نزدیک به ۵۰ سرمایه‌گذار شرکت کرده و تیم‌های استارتاپی در سایر استان‌ها می‌توانند با سرمایه‌گذارها ارتباط گرفته و با ادبیات‌شان آشنا شوند. تا اگر روزی شاهد باز شدن درهای ایران بودیم (رفع تحریم‌ها) شرکت‌های کوچک فرصت جذب سرمایه داشته باشند.»
قدس با تاکید بر این که حرکت به سمت شناسایی استارتاپ‌های غیر تهرانی به علت اشباع اکوسیستم تهران نیست به دیجیاتو می‌گوید هرکه وارد حوزه سرمایه‌گذاری استارتاپی می‌شود بایستی تنها به دنبال ایده و تیم خوب باشد. تجربه نیز نشان داده در استان‌های کشور، تیم‌های خوب و با ایده‌های خوب بسیاری وجود دارند.
او با اشاره به طرح استان‌آپ می‌گوید ساز و کار این برنامه شبیه به برنامه «دوشنبه‌های استارتاپی» صندوق نوآوری است و با همکاری پیوند و با حضور سرمایه‌گذارهای مختلف پیش می‌رود که به صورت سراسری و آنلاین برگزار شده و ماهانه در یک استان حضور خواهند داشت.
به گفته قدس، کارن تنها به دنبال جذب سرمایه برای استارتاپ‌ها نبوده و در تلاش است تا تمام نیازهای یک استارتاپ برای رشد را فراهم کنند و در این موضوع از همکاران استراتژیک‌شان نیز کمک خواهند گرفت.
او در پایان به بحث کرونا و تغییر مدل کسب‌وکاری استارتاپ‌ها اشاره کرده و به دیجیاتو می‌گوی که شیوع ویروس کرونا باعث شد تا شرکت‌ها مدل درآمدزایی متفاوتی را پیش بگیرند تا در این وانفسای اقتصادی نجات پیدا کنند:
«با شیوع کرونا میزان درآمد شرکت‌ها کاهش یافت از همین روی مجبور به تغییر مدل درآمدی خود شدند. با تغییر مدل، ریسک سرمایه‌گذاری نیز افزایش یافته از همین روی سرمایه‌گذاران سهم خواهی بیشتری در این مدت داشته‌اند که این طبیعی و ذات هر بیزینسی است.»
