جنگجویان طالبان به مرز ایران رسیدند؛مذاکره‌کنندگان در تهران وعده صلح دادند

مهسا مژدهی: در حالی که آمریکایی ها عزم خود را برای خروج از افغانستان جزم کرده اند و به زودی دیگر سربازی در آن کشور نخواهند داشت، بسیاری از شهرها و ولسوالی ها به تصرف گروه طالبان در آمده است. خود این گروه ادعا می کند که بیش از هشتاد درصد خاک افغانستان را در دست دارد. سربازان ارتش و نیروهای نظامی کماکان در حال مقابله هستند و بسیاری از مردم به ویژه در مناطق شمالی این کشور سلاح به دست گرفته اند تا طالبان را از زمین هایشان به بیرون برانند. در همین حال برخی رسانه های امریکایی همچون وال استریت ژورنال و سی ان ان از امکان تصرف پایتخت در شش ماه تا یک سال اینده می نویسند.

پیشروی سریع طالبان در مناطق شمالی

در حالی که خبر آمده برخی از سربازان افغانستان از شمال به سمت تاجیکستان گریخته اند، پیشروی های طالبان هم سرعت بیشتری گرفته است و آنها تمرکز خود را بر روی مناطق شمالی این کشور گذاشته اند. در تازه ترین اتفاقات طالبان گذرگاه مرزی "اسلام قلعه" بین ایران و افغانستان را به دست گرفت. ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان در توئیتر خود یک ویدئو کلیپ منتشر کرد که جشن شبه نظامیان طالبان در کنترل بر گذرگاه مرزی اسلام قلعه را نشان می‌دهد و کلیپ های دیگری در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود که نشان می دهد این گروه در مرز با ایران و گذرگاه مرزی جا خوش کرده است.گذرگاه مرزی "اسلام قلعه" در ۱۲۰ کیلومتری استان هرات واقع شده است.مقامات محلی هرات در این باره اظهار نظری نکرده‌اند و مانند روزهای قبل به سکوت خود ادامه میدهند.

گمرک ایران می‌گوید گذرگاه‌های مرزی دوغارون و ماهیرود با توجه به پیشروی‌های اخیر شبه‌نظامیان طالبان بسته شده‌اند. محمد کوهگرد، از مقام‌های گمرک ایران، به تسنیم گفته است: "رایزنی‌ها برای بازگشت امن کامیونهای ایرانی حاضر در گمرک اسلام قلعه افغانستان در جریان است و به زودی این فرایند تکمیل خواهد شد."

در همین حال ارتش امریکا می گوید نود درصد خروجش از افغانستان تکمیل شده است و عملا نیروهای افغان در دفاع از خود مقابل طالبان تنها مانده اند.

در ولایت بادغیس هم اوضاع تعریفی ندارد. والی بادغیس در غرب افغانستان دو روز پیش گفته که درگیری‌ها میان نیروهای دولتی و طالبان بعد از اینکه طالبان از چند جهت به شهر قلعه نو، مرکز این ولایت حمله کردند از سر گرفته شده است. طالبان از ناحیه جنوب شرق به داخل شهر رخنه کرده بودند اما مقامات شهر می گویند که تلفات آنها بالا بوده است و طالبان کم کم در حال خروج است. تصاویری که از بادغیس در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود اما واقعیت تلخی را نشان می دهد که بسیاری از مغازه های شهر در اتش در حال سوختنند. کاربران در مورد این تصاویر می گویند که کار نیروهای طالبان بوده که با هدف نابودی کسب و کار مردم منطقه و به جا گذاشتن یک زمین سوخته برای افغان ها اقدام به اتش زدن مغازه ها و خانه ها می کنند. ارتش تاکنون نتوانسته بادغیس را به طور کامل پس بگیرد اما گفته می شود از زمان اغاز درگیری ها تا امروز ۱۵ ولسوالی را پس گرفته و طالبان را عقب رانده است.

این عدد در مقابل ۱۲۰ ولسوالی که طالبان آن را در زمانی بسیار کوتاه تصرف کرده اند ناچیز به نظر می رسد و انگشت اتهام را به سمت کم کاری دولت غنی برده است. در اواسط هفته طالبان تنها در ۴۸ ساعت گذشته توانستند نزدیک به ۱۹ ولسوالی را در شش ولایت بدخشان، کندهار، پکتیکا، تخار، هلمند، و پروان تحت کنترل خود در بیاورند. مقام‌های ولایت بدخشان هشدار دادند که نبردها میان طالبان و ارتش افغانستان به حومه‌های شهر فیض‌آباد، مرکز این ولایت، رسیده‌.

ولی محمد احمدزی، رییس ستاد ارتش در گفت‌وگو با طلوع‌نیوز گفته که کمبود نیروهای امنیتی و دفاعی علت اصلی از دست رفتن ولسوالی‌ها شده‌ است. او با اشاره به کشته شدن روزانه ۱۲۰ نیروی طالبان در جریان جنگ افغانستان وعده داد که ارتش این کشور برای بازپس‌گیری بخش‌های ازدست رفته اقدام کند.

اصرار امریکا بر تصمیم خروج از افغانستان

در حالی که هشدار ها نسبت به وضعیت افغانستان شدت گرفته است، بایدن ترجیح می دهد هر چه زودتر تمام نیروهای کشورش این خاک را ترک کنند. شتاب و عجله ایالات متحده برای پایان دادن به حضور ۲۰ ساله اش در این کشور یاداور رفتار شوروی در قبال با افغانستان است.

رئیس جمهوری آمریکا در نشستی خبری افزود پس از ۲۰ سال و هزینه حدود یک هزار میلیارد دلار برای آموزش و تجهیز صدها هزار نیروی افغان و نیز کشته شدن حدود ۲۴۵۰ نیروی آمریکایی، او حاضر نیست نسل دیگری از آمریکایی‌ها را به جنگ افغانستان اعزام کند.

رئیس جمهوری ایالات متحده در خصوص تداوم حضور نظامی امریکا در افغانستان تاکید کرد که حفظ «وضع موجود» در افغانستان گزینه‌ای برای انتخاب نیست.جو بایدن در ادامه تاکید کرد٬ آمریکا برای تاسیس حکومت وارد افغانستان نشد. او با این حال در ادامه اذعان کرد که وضعیت آینده افغانستان نامشخص است.

به نظر می رسد دولت جدید امریکا برخلاف دولت ترامپ قصدی برای ادامه نقش افرینی در بحران افغانستان ندارد. این کشور هرچند می گوید افغانستان را به حال خود رها نخواهد کرد و از دور وضعیت را تحت نظر دارد اما نه تنها به گفتگوهایی که با طالبان اغاز کرده بود پایان داده بلکه کم ترین علاقه ای به مشارکت نشان نمیدهد.

طالبان در تهران به دنبال چه چیزی هستند؟

روز چهارشنبه مشخص شد که هیاتی از طالبان برای گفتگوهای میان افغانی به تهران سفر کرده اند و بدین ترتیب محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، روز چهارشنبه میزبان نشستی با حضور نمایندگان طالبان و چند مقام دولت افغانستان بود.

وزارت خارجه آمریکا با لحنی محتاطانه از میزبانی نمایندگان طالبان و دولت افغانستان در تهران استقبال کرده و گفته چنین اقدام‌هایی می‌تواند برای آینده افغانستان سازنده باشد. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، گفته است: "همسایگان افغانستان باید نقشی سازنده بازی کنند. آنچه ایران می‌خواهد با میزبانی چنین نشستی انجام دهد می‌تواند واقعا سازنده باشد. باید نتیجه را در آینده دید."

از آنجایی که ایران مرزی طولانی با افغانستان دارد این گفتگوها با هدف یافتن راهی برای حل بحران در این کشور دانسته می شود. تهران با دعوت طالبان و برخی چهره های سیاسی افغانستان تلاش دارد تا راه حلی سیاسی رای افغانستان پیدا کند. چرا که جنگ در همسایگی خود را به نفع هیچکس نمی داند. ایران پیش از این هم با حضور در نشست های دیگری برای بحران عزم خود را برای این موضوع نشان داده بود.

نمایندگان طالبان و دولت افغانستان که طی روزهای شانزدهم و هفدهم تیر در تهران نشست داشتند، با انتشار اعلامیه‌ای مشترک، از تصمیم برای بحث درباره «مکانیزم گذار از جنگ به صلح دائمی، نظام اسلامی مورد توافق و نحوه دستیابی به آن طی نشست بعدی» خبر دادند.

ظریف هم با انتشار توییتی که حاوی عکس هایی از این دیدار بود، نوشت: میزبان نشستی مهم در زمانی حساس و با حضور هیئت‌های عالی‌رتبه افغانستانی بودم. امروز مردم افغانستان می‌توانند بدون مداخله و تحمیل خارجی برای آینده خود تصمیم بگیرند. ایران همراه با کشورهای منطقه پشتیبان کوشش رهبران افغانستان در مسیر صلح، آرامش و پیشرفت برای همه مردم افغانستان است.

در حالی که طالبان و دولت افغانستان در تهران به دنبال چانه زنی با یکدیگر برای اینده افغانستان هستند، ناظران نظرات متفاوتی در این خصوص دارند. برخی بنا بر سوابق طالبان معتقدند که این گروه به زودی زیر میز خواهد زد و حاضر به این نیست که تنها بخشی از قدرت را به دست بگیرد. آنها می گویند طالبان تمامیت قدرت در افغانستان را می خواهد و اگر هم پای میز مذاکره حضور پیدا می کند به دنبال این است تا بداند می تواند راهی برای تصرف کامل قدرت بدون جنگ پیدا کند یا نه؟

اما برخی دیگر معتقدند پا در میانی ایران و دیگر کشورهای همسایه می تواند روند تغییرات را در افغانستان سرعت بخشیده و جلوی ادامه جنگ را بگیرد. کشورهایی که نقش واسطه را بازی مکنند معتقدند که طالبان می تواند بخشی از سیاست افغانستان باشد و برای یافتن راهی برای این موضوع تنها راه حل گفتگو و مذاکره طرف های افغان است.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
خروج آمریکا از افغانستان،به ضرر یا به نفع کشورهای منطقه؟
دلیل سکوت کشورهای منطقه نسبت به تحولات افغانستان چیست؟
بزرگترین چالش منطقه‌ای؛ رئیسی با شرق و غرب ایران چه‌ می‌کند؟

۳۱۲ ۳۱۰